Türkiye'de iç borçların sürdürebilirliği

Abstract

Devlet borçlan, günümüzde birçok ülkede büyük miktarlara ulaşarak kamu maliyesi ve genel ekonomi için çok önemli bir sorun haline gelmiştir. Özellikle borcun miktarında meydana gelen olumsuz gelişmeler borçlanma sorununu daha önemli ve karmaşık hale getirmiştir. Bu sorunun aşılamadığı ülkelerde ise borçların sürdürülemezliği konusu tartışılmaya başlanmıştır. Bu çalışmanın amacı gelişmekte olan ülkelerde ve Türkiye'de iç borç stokunun sürdürülebilirliği ile ilgili teorik bazda bilgi verilmesi ve Türkiye'de iç borçların sürdürülebilirliğinin literatürde kabul gören temel göstergeler ışığında incelenmesidir. Bu çerçevede, oransal analiz yöntemi kullanılarak iç borçların sürdürülebilirliği incelenmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre, gelişmekte olan ülkelerin büyük çoğunluğunun borç/GSMH oranım sabitleyecek kadar faiz dışı fazla veremediği görülmektedir. Yani, gelişmekte olan ülkelerde borçların sürdürülebilirliği sorun olmaya devam etmektedir. Türkiye'de ise iç borçların sürdürülebilirliği 1990'lı yılların ortalarından itibaren bozulmaya başlamış, 1996, 2001 ve 2002 yıllarında sürdürülemez düzeylere ulaşmıştır. 2003 yılından itibaren iç borçlar sürdürülebilir seviyelere çekilmiş olmakla birlikte borç dinamikleri, henüz arzu edilen düzeye ulaşmamıştır. îç borçlanmayla ilgili geçmiş veriler ele alınarak geleceğe yönelik olarak yapılan trend tahmin yöntemi sonuçlarına göre de, beklenmeyen gelişmeler olmadığında, 2004 ve 2005 yıllarında iç borçların sürdürülebilir olacağı öngörülmüştür.

Today, in many countries public debt has been reached to great levelso that it becomes a crucial problem for public finance and general economy. Especially due to negative developments regarding the level of debt, problem more complicated and important. The countries where debt problem can not be overcomed the problem of unsustainability of debt has been emerged. The main goals of this study are providing theoretical information about the sustainability of domestic debt for developing countries and Turkey, and investigating the sustainability of debt for Turkey with the guidance of the basic indicators existing in literature. In this point of view ratio analysis method has been used in order to investigate sustainability of domestic debt. According to the results of the study, many of the developing countries can not provide primary surpluses to fix the ratio of debt/GNP. In other words, for the developing countries the sustainability of debt is continuing to be a problem. In Turkey sustainability of domestic debt from the mid 1990's has been detoriated. For the years 1996, 2001 and 2002 domestic debt has reached unsustainable level. Since 2003, domestic debt has been reduced to a sustainable level however, debt dynamics can not reached to desired level. According to the results of trend estimation method performing for future prediction by using past data related with domestic debt, it has been found out that unless unexpected events occur, for the year 2004 and 2005 the domestic debt will be sustainable.