Avrupa Birliği çevre hibe programları ve Türkiye

Abstract

Çevre mefhumu, çevre sorunlarının son yıllarda artış göstermesiyle birlikte küresel anlamda gittikçe önem kazanmaya başlamıştır. Bu nedenle bir çok ülke çevre politikası oluşturma yoluna girmiştir. Çalışmanın kapsamı, çevre ile ilgili bu gelişmelere kayıtsız kalmayan AB'nin ortak çevre politikasının oluşumu, gelişim süreci, hukuksal kaynakları, müktesebatta yer alan temel mevzuatları ve mali araçlarından oluşmaktadır. Bu mali araçlardan biri olan çevre hibe programlarının temel olarak alındığı çalışmanın amacı, AB ile ciddi bir müzakere süreci geçiren Türkiye'nin AB çevre hibe programlarından ne ölçüde yararlandığının tespit edilmesidir. Bir diğer deyişle çalışmanın amacı, çevresel düzenlemeler ve uygulamalar yönünden Türkiye'nin tam üyelik sürecinde AB çevre hibe programlarına yönelik performansının ortaya konmasıdır. Çalışmada, gerek ulusal gerekse de uluslararası kaynaklardan literatür taraması yapılmış ve yapılan araştırmalar sonucunda elde edilen veriler tablolar ve grafikler eşliğinde irdelenerek analiz edilmiştir. Çalışmanın sonunda, 1999 Helsinki Zirvesi ile adaylık statüsünün elde edildiği döneme kadar Türkiye'nin AB'nin çevreye yönelik yardımlarından genellikle hibe şeklinde değil de kredi şeklinde yararlandığı belirlenmiştir. AB çevre hibelerinden 1992 yılında oluşturulan LIFE programıyla birlikte hibe nitelikli yardımlar almaya başlayan Türkiye'nin adaylık statüsü ile hibe yardımı miktarının arttığı, 2005 yılında Lüksemburg Zirvesi ile beraber de AB'ye tam üye olmak için müzakere sürecinin başlamasıyla bu yardımların tavan yaptığı tespit edilmiştir. 2005 yılından itibaren günümüze kadar gelinen zamanda, Türkiye'nin çevreye yönelik yardımlardan diğer aday ülkelere nazaran daha fazla tutarda yardım aldığı saptanmıştır. Bu yardımları çevre ile ilgili projelere aktaran Türkiye'nin projeler vasıtasıyla çevresel kazanımlar elde ettiği tespit edilmiştir. Ancak bazen, hibelerin ödenme aşamasında AB'den kaynaklı veya Türkiye'den kaynaklı bir takım problemlerin yaşanabildiği, dolayısıyla bu problemler nedeniyle AB tarafından taaahhüt edilen tutarların ödenmediği de belirlenmiştir.

The concept of environment has begun to gain prominence in the global sense progressively along with the increase of environmental issues in recent years. Therefore, a good deal of countries have started to create environmental policy. The content of study consists of the formation of the common environmental policy of the EU, who is not indifferent to these environmental developments, its development process, its legal resources, its basic legislation in the acquis and its financial instruments. The aim of the study which is one of these financial instruments, taken as the basis of environmental grants programme, is to determine to what extent Turkey, who has undergone a serious process of negotiations with the EU, benefit from the environmental grant programmes. The aim of the study in other words, is to demonstrate the performance of the process for Turkey's full membership in the EU environmental grant programmes in terms of the environmental regulations and practices. In this study, literature search has been made from both national and international sources and the data, which is obtained as a result of the researches, has been analyzed with the help of tables and graphs. At the end of the study, it is determined that Turkey has benefited from EU aid for the environment generally in the form of loans, not in the form of grants with the 1999 Helsinki Summit and until the period of nomination status. It is determined that with its nomination status, the amount of grants of Turkey, who began to get grants together with the LIFE programme, which is one of the EU environmental grants, created in 1992, has increased, these grants hit the ceiling together with the start of the negotiation process to become a full member of the EU with the Luxemburg Summit in 2005. It is determined that Turkey has gotten more amount of environmental grants than other candidate countries since the year 2005 to the present time. It is detected that Turkey, who transferred these grants to the projects related to the environment, has achieved environmental gains through the projects. However, it is determined that from time to time a number of problems originating from Turkey or EU could be experienced, thus, the amounts committed by the EU hasn't been paid due to these problems.