Bütünleşik AHP ve TOPSIS yöntemiyle bölgesel düzeyde afet depo yeri seçimi: Somali örneği

Abstract

Her geçen yıl doğal ve insan kaynaklı afetlerin oluşumu, yeryüzünün çeşitli bölgelerinde sürekli artmaktadır. Afet risk yönetimine göre Somali, dünyanın en fazla doğal afet yaşamaya eğilimli ülkelerinden biridir. Kuraklık ve seller, ülkenin her bölgesini etkileyen en yaygın iki doğal afettir. Buna ilaveten, gıda güvensizliği toplumsal huzursuzluğa, ekonomik ve politik istikrarsızlık da Somali'deki insani krizlerin oluşumuna sebep olmaktadır. Afet hazırlık planlaması, afetlerin savunmasız nüfus üzerindeki olumsuz etkisini azaltmak açısından önemli bir süreçtir. Bu açıdan afet lojistik çalışmasının; afet yardım operasyonlarının zorluklarının belirlenmesinde, bu zorlukların verimli ve etkin yönetiminde ve yaklaşmakta olan afetlerin etkilerini azaltmaya yönelik bir mekanizma uygulanmasında önemli bir rolü vardır. Bu çalışmanın amacı, Somali'de afet deposunun hangi bölgede konumlandırılması gerektiği konusunda bir çözüm önerisi sunmaktır. Bu sebeple, afet depolarının bölgesel konumunu etkileyen belirleyici faktörler ve afet deposunun konumlandırılacağı bölgenin seçilmesi ile ilgili bir çalışma gerçekleştirilmiştir. İlk olarak, afet depo yeri seçimi için bölgesel düzeyde uygun kriterleri belirlemek için kapsamlı bir literatür taraması yapılmıştır. Daha sonra en uygun (optimal) bölgeyi belirlemek için Çok Kriterli Karar Verme yöntemleri kullanılmıştır. Çalışmada; Somali'de afet depo bölgesinin seçiminde ilgili uzmanlara uygulanan anket sonucunda Analitik Hiyerarşi Prosesi ile kriterlerin önem dereceleri belirlenmiş ve TOPSIS yönetimi ile de alternatif bölgelerin sıralaması yapılmıştır. Daha sonra, araştırma sonuçlarının doğrulanması amacıyla duyarlılık analizi yapılmıştır. Çalışma sonucunda, en önemli kriter "Siyasal İstikrar" olarak belirlenmiştir. Alternatif bölgeler arasında ise "Benadir Bölgesi" afet deposunun kurulacağı en uygun bölge olarak seçilmiştir.

Every year the occurrence of natural and man-made disasters are continuously increasing in various parts of the world. According to the Disaster Index For Risk Management, Somalia experiences one of the most natural disaster-prone countries in the world. Drought and floods are the two most frequently reported natural disasters affecting every region in the country. In addition to that food insecurity, civil unrest, economy, social and political instability has contributed to humanitarian crises in Somalia. Disaster Preparedness Plan is an important prerequisite for reducing the adverse effects of disasters on the vulnerable population. From this point of view, disaster logistics study has an important role to identify challenges, efficient and effective management of disaster relief operations and the implementation of mechanisms to mitigate the effects of upcoming disasters. The purpose of this study is to provide a solution in which region to locate disaster warehouse in Somalia. For this reason, the study has been undertaken to identify the determinant factors affecting the regional prepositioning of disaster warehouse and selecting the alternative regions for disaster warehouse location. First of all, the comprehensive literatüre review has been implemented to determine appropriate criterion related to the regional level for disaster warehouse location selection. Then Multicriteria Decision Making methods has been used to determine the optimal region. In this study presents a methodology based on the Analytical Hierarchy Process (AHP) and Technique for Order Performance by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS) to determine factors and rank the alternative regions to locate disaster warehouse. AHP is applied to get weights of the criterion by pairwise comparison and the final ranking of the regional selection is obtained through TOPSIS. After that, a sensitivity analysis is performed to illustrate and validate the results of the method. Finally, the most important criterion is determined as "Political Stability" and among the alternative regions, "Benadir Region" is selected as the best region to locate disaster warehouse.