Kişilik özelliklerinin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerinde etkileri : Bankalar örneği

Abstract

Bu çalışma da öncelikle kişilik özellikleri ile örgütsel vatandaşlık davranışı boyutları arasındaki ilişki incelenmiştir. Literatür araştırması sonucunda cinsiyet ve kıdem yılı değişkenlerinin de örgütsel vatandaşlık davranışı boyutları üzerindeki etkisinin araştırılması gerekli görülmüştür. Çalışmanın ilk iki bölümünde bahsedilen ilişkilerle ilgili teorik altyapının oluşturulmasına çalışılmıştır. İlk bölüm örgütsel vatandaşlık davranışı, ikinci bölüm kişilik kavramı hakkında genel bir perspektif kazandırmayı amaçlamaktadır. Araştırmanın son bölümünde ise iki değişken seti kullanılarak kişilik özellikleri ile örgütsel vatandaşlık davranışı boyutları arasında ilişki aranmıştır. Yine son bölüm içerisinde cinsiyet ve kıdem yılının ÖVD boyutları üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Bağımlı değişken seti özgecilik, nezaket, vicdanlılık, sportmenlik, sivil erdem boyutlarından oluşmaktadır. Bağımsız değişken seti ise dışadönüklük, uyumluluk, sorumluluk, duygusal dengelilik, yeniliklere açık olma boyutlarından, cinsiyet ve kıdem yılı demografik özeliklerinden oluşmaktadır. Araştırmanın ana kitlesini, Trabzon, Giresun ve Rize Merkez İlçeler'inde faaliyet göstermekte olan bankalar oluşturmuştur. Araştırmada kullanılan ölçeklere uygulanan geçerlilik ve güvenilirlik analizleri ölçeklerin yeterli geçerliliğe ve güvenilirliğe sahip olduğunu göstermektedir. Kişilik özelliklerinin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisini incelemek amacıyla her ÖVD boyutu için ayrı ayrı regresyon modeli oluşturulmuştur. Çalışmada, örgütsel vatandaşlık davranışı boyutlarının cinsiyete göre farklılık gösterip göstermediğini test etmek için ise t testi kullanılmıştır. Kıdem yılının ÖVD boyutları üzerinde etkili olup olmadığını araştırmak için kullanılan anova analizi sonucunda ulaşılan bulgular post hoc testi yapma gereksinimini ortaya çıkarmıştır. Yapılan analizler sonucunda kişilik özellikleri, cinsiyet ve kıdem yılının ÖVD boyutları üzerinde etkili olduğu söylenebilir.

In this study, firstly the relationship between personality traits and organizational citizenship behavior dimensions has been examined. As a result of the literature research, it has been deemed necessary to examine the effect of gender and seniority year variables on organizational citizenship behavior dimensions. It has been attempted to set up the theoretical infrastructure regarding the relationships mentioned in the first two chapters of the study. The aim is to give a general perspective in organizational citizenship behavior in the first chapter and in the concept of personality in the second chapter. On the other hand, in the final chapter of the research, the relationship between personality traits and organizational citizenship behavior dimensions has been searched for by using two sets of variables. Again in the final chapter, the effect of gender and seniority year on organizational citizenship behavior has been investigated. The set of dependent variables comprises of altruism, courtesy, constientiousness, sportmanship and civil virtue while the set of independent variables includes the dimensions of extraversion, aggreeableness, conscientiousness, emotional stability, openess to experience and the demographic traits of gender and senior year. Banks carrying out business activities in the central districts of Rize, Giresun and Trabzon constitute the main populace of the research. Validity and reliability analyses performed on the scales employed in the research demonstrate that the scales have the adequate validity and reliability. A separate regression model has been prepared for each organizational citizenship behavior dimension for the purpose of examining the effect of personal traits on organizational citizenship behavior. Furthermore, in order to test whether or not organizational citizenship behavior dimensions vary according to gender, t test has been employed. Findings achieved as a result of the anova analysis performed so as to examine whether or not seniority year has an effect on organizational citizenship behavior dimensions have resulted in the necessity to conduct a post hoc test. As a result of the analysis performed, it is possible to say that personal traits, gender and senior year have an effect on organizational citizenship behavior dimensions.