Beşeri sermaye olarak eğitimin ekonomik büyüme üzerine etkisi: Yatay kesit analiz

Abstract

Beşeri sermaye kavramının, özellikle beşeri sermaye olarak eğitim faktörünün ekonomik büyüme için önemi, gerek teorik gerekse ampirik literatürde yoğun bir şekilde tartışılmaktadır. Bu kapsamda, fiziksel sermayeden çok beşeri sermayenin ekonomik büyüme ve yapısal dönüşüm açısından kilit rol oynadığı kabul edilmiş bir gerçektir. Eğitimin süresi ya da niteliği yanında bireyin almış olduğu eğitimi içselleştirmesi de gerekli bir unsurdur. 1980'li yıllardan sonra birçok iktisatçı tarafından uzun dönemli büyümenin belirleyicisi olarak beşeri sermaye olgusunun dinamik yapısına dikkat çekilmiş, eğitimin bireylere kazandırdığı bilgi, beceri ve hünerlerin toplumsal ve ekonomik anlamda dönüşüm yaratacağı konusunda fikirsel birliğe varılmıştır. Bu çalışmada Türkiye'nin 81 ili dikkate alınmış olup, yükseköğretim kurumlarından, meslek liselerinden ve genel liselerden mezun öğrencilerin illerin ekonomik büyümesi üzerinde ne kadarlık bir etki yarattıkları incelenmiştir. Çalışmada iller bazında yatay kesit analiz gerçekleştirilerek 2008 ve 2013 yılları için ayrı ayrı her bir eğitim düzeyi itibariyle çift logaritmik regresyon modelleri tahmin edilmiştir. Çalışmada En Küçük Kareler (EKK) yöntemi kullanılmış, Kalkınma Bakanlığının 81 il için oluşturmuş olduğu 6 gelişmişlik kademesi üzerinden oluşturulan kukla değişkenler elde edilmiştir. Elde edilen bu kukla değişkenler, eğitim değişkenleri ile çarpılarak etkileşim değişkenleri oluşturulmuştur. Böylece, illere ait gelişmişlik düzeyleri üzerinden ilgili eğitim seviyesinin illerin ekonomik büyümesi üzerindeki etkisi yorumlanabilecektir. Sonuç olarak, 2008 ve 2013 yılları için illerin ekonomik büyümesi üzerindeki pozitif yönlü etkinin en fazla yükseköğretim düzeyinde sağlandığı tespit edilmiştir. Tüm gelişmişlik seviyelerindeki illere ait yükseköğretimden mezun öğrenci sayılarının illerin ekonomik büyümesi üzerindeki etkileri pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı tahmin edilmiştir. Eğitim seviyeleri arasında model karşılaştırmaları yapıldığında, genel liselerden mezun öğrencilere göre en yüksek gelişmişlik seviyesindeki illere ait meslek liselerinden mezun öğrencilerin illerin ekonomik büyümesi üzerindeki etkisinin daha büyük olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

The importance of the concept of human capital, especially the importance of education as human capital for economic growth, is extensively discussed in both theoretical and empirical literature. In this context, it is accepted that rather than physical capital, human capital plays a key role in terms of economic growth and structural transformation. In addition to the duration or quality of education, it is also necessary to internalize the education acquired by the individual. After the 1980s, many economists have pointed out the dynamic nature of human capital phenomenon as a determinant of long-term growth. Besides, it has been reached a consensus that, the knowledge and skills which are gained by education, will create a social and economic transformation. In this study, 81 provinces of Turkey have been taken into consideration and the extent to which students graduated from higher education institutions, vocational high schools and general high schools have an impact on the economic growth of the provinces has been examined. In this study, double logarithmic regression models were estimated separately for 2008 and 2013 by performing cross-section analysis on the basis of provinces. In this study, the Ordinary Least Squares (OLS) method was used, and dummy variables were obtained on the 6 developmental stages of the Ministry of development for 81 provinces. These dummy variables were multiplied by education variables and interaction variables were created. Thus, the impact of the relevant level of education on the economic growth of the provinces will be interpreted through the level of development of the provinces. As a result, the positive impact on the economic growth of provinces for 2008 and 2013 was found to be at the highest level of higher education. The effects of the number of students graduated from higher education on the provinces at all levels of development on the economic growth of the provinces were estimated positively and statistically significant. Model comparisons were made between education levels and it was concluded that the students graduated from vocational high schools of the highest developed provinces had a greater impact on the economic growth of the provinces compared to the students graduated from general high schools.