Gelir-tüketim ilişkileri ve türkiye örneği: 1960-2004

Abstract

İktisadi olayların en karmaşık alanlarından biri olan tüketim davranışları çok eski tarihlerden itibaren iktisatçıların ilgisini çekmiştir. 1930’lu yıllarda Keynes’in Mutlak Gelir Hipotezi ile başlayan tüketim tartışmaları Duesenberry’nin Nispi Gelir Hipotezi, Friedman’ın Sürekli Gelir Hipotezi, Modigliani’nin Yaşam Boyu Gelir Hipotezi, Hall’ın Tesadüfi Yürüyüş Hipotezi ve Campbell-Mankiw’in λ Tüketim Fonksiyonu ile devam etmiştir. Tüketim harcamaları toplam harcamalar içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Tüketim harcamaları toplam harcamaların büyüklüğünü sadece kendi büyüklüğü ile değil, aynı zamanda yatırım harcamaları yoluyla da etkilemektedir. Bu nedenle iktisat politikası açısından son derece önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı, tüketim hakkında literatürde bulunan hipotezlerin Türkiye’ye uygunluğunu uzun dönem zaman serileri ile ampirik olarak test etmektir. Çalışmada teorik olarak incelenen tüketim teorilerinden Mutlak Gelir Hipotezi, Sürekli Gelir Hipotezi ve Tesadüfi Yürüyüş Modeli 1960-2004 dönemi itibariyle Türkiye’de hem özel kesim hem de kamu kesimi için tahmin edilmiştir. Bu çalışmada marjinal tüketim eğiliminin değeri kamu kesiminde 0.95, özel kesimde 0.90 olarak bulunmuştur. Ayrıca tüketimin gelir elastikiyeti kamu ve özel kesimde sırasıyla 0.97 ve 0.94 olarak elde edilmiştir. Sürekli gelir hipotezi ile Türkiye’de hem kamu hem de özel kesimde gelir ve tüketim arasında uzun dönemde bir birliktelik olmadığı saptanmıştır. Tesadüfi yürüyüş modeli ile Türkiye’de gerek özel kesimde ve gerekse de kamu kesiminde Hall’ın hipotezinin geçerli olduğu cari tüketimin en iyi tahmincisinin geçmiş dönem tüketimi olduğu sonucuna ulaşılmıştır

The consumption behaviour which is one of the most complex subjects has been interested by economists for a long time. Consumption discussions began in 1930s with Keynesyen Absolute Income Hypothesis have continued by Duesenberry’s Relative Income Hypothesis, Friedman’s Permanent Income Hypothesis, Modigliani’s Life Cycle Hypothesis, Hall’s Random Walk Hypothesis and Campbell-Mankiw’s λ Consumption Function, respectively. Consumption expenditures have an important determination role into aggregate expenditures. Consumption expenditures affect the size of aggregate expenditure not only by its size but also by the way of investment expenditure. Therefore, it is very important for economics policies. The aim of this study is to test the appropriateness of consumption hypothesizes in literature for Turkey by using long-run time series. In this study, Absolute Income Hypothesis, Permanent Income Hypothesis and Random Walk Hypothesis were estimated for Turkey by the period of 1960-2004. In the study marginal propensity to consume was estimated to be 0.95 for public sector and 0.90 for private sector. In addition, the elasticity of income was estimated to be 0.97 and 0.94 for public and private sector, respectively. According to permanent income hypothesis, income and consumption are not co-integrated for public and private sector. According to random walk model, Hall’s hypothesis is valid in Turkey and past consumption is the best indicator of current consumption.