Nüfus ve ekonomik gelişme ilişkisi: Türkiye örneği (1938-1999)

Abstract

Kalkınma ekonomisi literatüründe nüfus ve ekonomik gelişme arasındaki ilişki, temel üç görüş çerçevesinde ele alınmaktadır: Geçiş teorisi olarak adlandırılan yaklaşım, kısa dönemde ekonomik gelişmenin nüfus artışını hızlandırarak KBG'i ve toplumsal refahı olumsuz olarak etkileyeceğini varsaymaktadır. Uzun dönemde ise ekonomik gelişmenin doğum oranlarında düşüşe neden olması sonucu nüfus artışı yavaşlayarak KBG ve refah düzeyi yükselecektir. Ortodoks teori olarak adlandırılan ikinci yaklaşım, hızlınüfus artışını ekonomik gelişmeyi sınırlayan bir faktör olarak görmektedir. __Rgyizyonist"yaklaş«H-, ise büyük nüfusu, üretimde ölçek ekonomilerinin gerçekleştirilmesine olanak tanıyarak ekonomik gelişmeyi motive eden bir unsur olarak kabul etmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de 19382İ999_jülan itibariyle nüfus ve ekonomik gelişme arasındaki ilişkinin yönünün araştırılmasıdır. Bu amaçla önce nüfus ve ekonomik gelişme ile ilgili teoriler ile nüfus artışının ekonomik ve sosyal değişkenler üzerinde olası etkileri hakkında bilgi verilmiştir. Ardından konu ile ilgili literatür çalışmalarından yararlanılarak nüfus ve ekonomik gelişme arasındaki ilişkinin kısa ve uzun dönem dinamikleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Daha sonra, Türkiye'nin kuruluşundan günümüze nüfus trendleri incelenerek, nüfus artışının sosyal ve ekonomik etkileri üzerinde durulmuştur. Son olarak Türkiye'de 1938-1999 dönemi verileri için nüfus ve ekonomik gelişme arasındaki ilişki ampirik olarak test edilmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre Türkiye'de nüfus ve ekonomik gelişme arasında uzun dönemli bir ilişki bulunmamaktadır. İki değişken arasında tek yönlü bir basit nedensellik ilişkisi ortaya konulabilmiş ve ilişkinin yönünün ekonomik gelişmeden nüfusa doğru olduğu sonucuna varılmıştır.

In the literature of development economics there are three major views regarding the relation between population and economic development. In the transition theory, economic development speeds up the population growth in the short run, therefore per capita income and social welfare decrease. In the long run, decreasing in the birth rate due to economic development population growth decreases and per capita income increases. In the orthodox theory rapid population growth is a major factor limiting economic development. In the revisionist approach large population enables to reach scale economies and motivates the economic development. The purpose of this study is to determine the relation between population and economic development from 1938 to 1999 in Turkey. For this purpose, theories concerning population and economic development, and the long run and short run effects of population growth on the economic and social indicators firstly are being analyzed. Then, literature regarding dynamic short run and long run relation between population and economic development is being presented. Afterwards, population trends starting from the beginning to the present and their impact on the social and economic structure are being analyzed. Finally, an econometric study is being applied for the Turkish data from 1938 to 1999. Based on the results obtained from this study, there is no any long run relation between population and economic development in Turkey. There are simple one way causality between these two variables and causality is running from economic growth to population.