Türkiye'de parasal aktarım mekanizmasının işleyişi: Ampirik bir analiz

Abstract

Merkez bankalarının belirledikleri hedeflere ulaşabilmesi için etkin bir para politikasına sahip olması gerekmektedir. Etkin bir para politikası sahip olmak için ise para politikasının enstrümanlarının, reel ekonomi üzerinde etkisi düzgün bir şekilde değerlendirilmesi gerekmektedir. Değerlendirmeler sonucunda Merkez Bankası'nın reel ekonomideki etkisi söz konusu ise hangi enstrümanın, diğer enstrümanlara göre daha güçlü olacağı son derece önemli bir konudur. Bu nedenle çalışmada Türkiye'de 2005-2013 dönemi aylık verileri kullanılarak parasal aktarım mekanizmasının reel ekonomiyle etkileşimi ve Merkez Bankasının belirlediği hedeflere doğru hangi kanalın daha etkin bir güce sahip olduğu test edilmiştir. Ardından, değişkenler arasında uzun dönemde ilişki olup olmadığını test etmek için eşbütünleşme ve hata düzeltme yöntemleri kullanılmıştır. Bu çerçevede çalışmanın ilk kısmında teorik olarak parasal aktarım kanallarının neler olduğu ve bu kanaların enflasyon ile çıktı üzerinde nasıl bir etkiye sahip olduğu incelenmiştir. Çalışma sonucunda Etki-Tepki fonksiyonlarına göre TÜFE, kredi hacmi ve para arzı faiz oranındaki değişmelere tepki göstermiş, fakat TÜFE'nin tepkisi çok duyarlı olmamıştır. GSYİH ve TÜFE, kredi kanalındaki şoklara tepki göstermiştir. Ancak bu tepki, döviz kurunda zayıf olmuştur. Hata Düzetme testinin sonuçlarına göre GSYİH ve TÜFE, kredi kanallarında hem kısa ve hem uzun dönem ilişkileri vardır ve bu doğrultuda kredi kanalı etkindir. GSYİH'nın döviz kuruyla kısa dönem ilişkisi vardır, yani döviz kuru kısa dönemde geçerlidir. Bu yönteme göre faiz oranı kanalı hem kısa vehem uzun dönemde geçerli olmamıştır. Yani özet olarak parasal aktarım mekanizması Türkiye ekonomisi için geçerliliği vardır ve Türkiye para otoritelerinin kararlarında her hangi bir değişmenin, reel ekonomiye etkisi olacaktır.

Accomplishing the planed targets Central banks must have an effective monetary policy that requires powerful evaluation about the effect of monetary policy instruments on real economy. As a result of this study, recognizing which instrument compere to other instruments is relatively powerful, is an important issue when the effect of real economy in central bank is discussed topic. Because of this reason in this study is analysed the monetary transmission mechanism and effect of monetary policy on turkey's real economics over the 2005:12-2013:11, using monthly data. Then through the monetary transmission mechanism, using Vector Auto-regression (VAR) models to Impulse-response, for analysing a shock effect on macroeconomics variables, and testing for cointegration using the Johansen methodology, Vector Error Correlation Models to test short and long run relationship between macroeconomics variables. Simulation results from anImpulse-Responsemodel show that the interest rate has effect on Money Supply (M2), Consumer Price Index (CPI), and Bank lending (effect on CPI is weak). Also Bank lending has effect on Turkey's GDP and CPI but exchange rate does not so significant. It means Bank lending has effect on Turkey's real economics but effect of exchange rate is weak. The results of Johansen and Victor Error Correlation show that banking credit has long and short run relationship with GDP and CPI. These results are expected because of Impulse-reaction result. In addition exchange rate just has a short run effect on GDP. Its means exchange rate has short run effect on Turkey's real economics. However interest rate does not short run or long run effect on real economics. It means monetary policies were/are carried out by Turkey central bank are effective on Turkey real economics.