Türkiye savunma harcamalarının karşılaştırmalı analizi (1924-2010)

Abstract

Bu tez, esas olarak, Türkiye'nin savunma harcamalarını belirleyen faktörleri, savunma harcamalarının kaynaklarını ve mevcut istatistiki verileri kullanarak savunma harcamalarının, seçilmiş bazı kamu harcama kalemleri ile karşılaştırmalı olarak zaman içindeki seyrini ortaya koymaya çalışmaktadır. Türkiye'nin stratejik konumu dikkate alınarak, Türk savunma harcamalarının ilgili diğer ülkelerle de karşılaştırılmasına teşebbüs edilmektedir. Bu amaçla ilk olarak 1924-2011 döneminde Türkiye'nin savunma harcamaları ile eğitim, sağlık ve altyapı harcamalarının konsolide bütçe ve GSMH içindeki paylarının nispi gelişimi karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. İkinci olarak da aynı dönemde Türkiye'ye komşu olan ülkelerde, dünyada en fazla savunma harcaması yapan ülkelerde ve G 20 ülkelerinde eğitim, sağlık ve savunma harcamalarının kamu harcamaları ve GSYİH içindeki göreceli konumları ortaya konmuştur. İncelemeye konu edilen ülkelerdeki kamu altyapı harcamalarının hesaplanmasındaki teknik güçlükler nedeni ile bu bölümdeki incelemelerde, kamu altyapı harcamaları analizin dışında tutulmuştur. 1924-2011 dönemi dikkate alındığında, son on yılda Türkiye'nin savunma harcamalarının konsolide bütçeden aldığı payın en düşük seviyede olduğu, bu nedenle de eğitim, sağlık ve altyapı harcamalarının konsolide bütçe içindeki paylarının arttığı görülmektedir. Sadece Ermenistan, Rusya, Gürcistan ve Suudi Arabistan'da, toplam kamu harcamaları ve GSYİH içinde savunma harcamaları birinci sırada yer almaktadır.

This thesis basically analyses the factors determining Turkish defense expenditures and its resources and depending on the available data, the trend that Turkish defense expenditures has taken in comparison with some selected public expenditure items. Taking into account of the strategic position of Turkey, an attempt is made to compare Turkish defense expenditures with those in interested parties. For this purpose, first of all the relative developments of defense, education, health and infrastructure expenditures in consolidated budget and in GDP are comparatively analyzed in Turkey during 1924-2011. Secondly for 2000-2010, it is focused on how relative positions of defense, education, health and infrastructure expenditures in total public expenditures and in GDP have changed in neighbor countries of Turkey, top 10 countries whose defense expenditures are highest in the World and developed 20 countries. In the latter analysis, infrastructure expenditures are removed from the analysis due to the technical difficulties in exact computation of infrastructure expenditures in the countries under consideration. It is concluded that during 1924-2011, the share that Turkish defense expenditures take from the consolidated budget is all-period-minimum in last ten years and consequently the shares of education, health and infrastructure expenditures in consolidated budget increase. Only in Armenia, Russian, Georgia and Saudi Arabia, the defense expenditures rank first in total public expenditures and GDP.