Çalışma hayatında kadınlara yönelik sosyal koruma: Türkiye ile AB ülkeleri karşılaştırması

Abstract

Ekonomik, sosyo-kültürel ve toplumsal değerler gibi birçok faktöre bağlı olarak kadınlar ilkel toplumlardan günümüze kadar çalışma hayatı içerisinde varlığını sürdürmektedir. Ancak toplumun kadına biçtiği rol gereği başta çalışma hayatı olmak üzere hemen her alanda kadınlar cinsiyet faktörüne bağlı olarak birçok sorunla yüzleşmektedir. Kadına yüklenilen toplumsal cinsiyet rolleri; çalışma hayatında cinsiyete bağlı olarak ayrımcılık, fırsat eşitsizliği, kaynaklara erişimde ve üst düzey kademelerde temsil edilmede erkeklere kıyasla daha geride kalmaları gibi çeşitli olumsuz tutumları beraberinde getirmektedir. Tüm bu faktörler, kadınların dezavantajlı grup içerisinde yer almasına neden olmaktadır. Bu noktadan hareketle, çalışma hayatında kadınların karşılaşmış olduğu cinsiyete bağlı her türlü ayrımcılığın önlenmesi, toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması, fırsat eşitliği ve olumsuz koşulların iyileştirilmesi hususunda sosyal koruma en önemli araç olarak görülmekte ve bu anlamda kilit bir rol oynamaktadır. Türkiye de dahil olmak üzere başta Avrupa Birliği ülkeleri ve hemen hemen tüm dünya genelinde çalışan kadınlara yönelik birçok sosyal koruma programları tasarlanmakta ve uygulanmaktadır. Bu tez çalışması, kadınların çalışma hayatında karşılaşmış oldukları temel sorunları ele alarak, bu sorunların giderilmesi ve sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması yönünde sosyal koruma uygulamalarının neler olduğunu ve özellikle sosyal koruma uygulamalarının kadınların çalışma hayatlarını ne yönde etkilediğini araştırmaktadır. Bu doğrultuda Türkiye ve AB ülkelerinde, çalışan kadınlara yönelik uygulanan sosyal koruma programları karşılaştırma yapılarak değerlendirilmektedir. Bu çalışma betimsel bir araştırma olup, çalışmada literatür taramasından yararlanılmakta ve ilgili alanda yayınlanmış kaynaklar referans alınmaktadır. Yapılan çalışma sonucunda kadınların çalışma hayatında karşılaşmış oldukları sorunların temelinde cinsiyete dayalı ayrımcılığın olduğu görülmektedir. Bu hususta toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadın işgücünün önemine dair farkındalığın hem küresel olarak hem de Türkiye'de arttığı ve bu bağlamda birçok sosyal koruma politikasının/programlarının uygulandığını söylemek mümkündür. Gerek AB'de gerekse Türkiye'de uygulanan tüm bu program ve politikalar, kadınların çalışma hayatındaki konumunu iyileştirmekle birlikte yine de toplumsal cinsiyet eşitliğinin tam olarak sağlanamadığı ve kadın istihdamının istenilen düzeye erişemediği gözlemlenmektedir.

Depending on many factors such as economic, socio-cultural and social values, women continue to exist in working life from primitive societies until today. However, women face many problems depending on the gender factor in almost every field, especially working life, as a result of the role that society imposes to women. Gender roles imposed on women; it brings along various negative attitudes such as discrimination based on gender in the working life, inequality of opportunity, being behind the men in terms of access to resources and representation at higher ranks. All these factors cause women to be in the disadvantaged group. From this point of view, social protection is seen as the most important tool in preventing all kinds of gender-based discrimination faced by women in working life, ensuring gender equality, improving equal opportunities and negative conditions, and plays a key role in this regard. Many social protection programs are designed and implemented for women working in European Union countries and almost all over the world including Turkey. This thesis study examines the basic problems that women face in working life and investigates what social protection practices are in order to overcome these problems and ensure sustainable development, and in particular how social protection practices affect women's work lives. In this respect, in Turkey and in the EU, social protection programs that applied for working women are assessed by comparison. This study is a descriptive research, make use of literature review in the study and references published in the related field are taken as reference. As a result of the study, it is seen that gender-based discrimination is the basis of the problems women face in working life. In this regard, it is possible to say that awareness about the importance of gender equality and the female workforce has increased both globally and in Turkey and in this context, many social protection policies / programs are implemented. Although all these programs and policies implemented both in the EU and in Turkey improve the position of women in working life, it is observed that gender equality is not fully achieved and women's employment does not reach the desired level.