Amerikan Belgelerine Göre I.Dünya Savaşı ve Mütareke Dönemlerinde Osmanlı Hükümetleri

Abstract

I.Dünya Savaşı sırasında görev yapan Sait Halim Paşa ve Talat Paşa kabinelerinden sonra, 1918-22 döneminde çok sayıda hükümet İstanbul’da iktidara gelmişti. Bu 4 yıl içerisinde 11 hükümetin iktidara gelip gitmesinin ve istikrarsız bir yönetim sergilemelerinin temel nedeni, İstanbul’u işgal etmiş bulunan İtilaf Devletleri’nin tutumu ve Ankara merkezli milli hareketin başarılarıydı. İtilaf Devletleri, İstanbul’daki temsilcileri vasıtasıyla, gerek bu hükümetler gerekse Padişah üzerinde kotrolü sağlamak için ellerinden geleni yapmışlardı. İstanbul’daki bu temsilciler, hükümetlerin göreve gelişleri, genel karakterleri ve üyelerinin kimlerden oluştuğu konusunda elde ettikleri bilgileri anında başkentlerine aktarmaktaydı. Her ne kadar İngiltere, Fransa ve İtalya’nın gölgesinde kalsa da, İstanbul’daki Amerikan temsilcileri de bahsedilen konularda Washington’u bilgilendirmekteydi. Başlangıçta İstanbul’daki Amarikan büyükelçileri bu görevi yaparken, ilişkilerin kesildiği 1917-18 döneminde Avrupa başkentlerindeki Amerikan büyükelçileri İstanbul hakkında elde ettikleri bilgileri merkeze ulaştırıyordu. 1918’den sonra ise İstanbul’da kurulan Amerikan Yüksek Komiserliği devreye girdi. Bu çalışma belirtilen sürecin Amerikan arşiv belgelerine dayanılarak yapılan kısa analizinden ibarettir.