Bayburt ili halk bilimi ve etnografyası

Abstract

Doğu Karadeniz ile Doğu Anadolu Bölgesi arasında ve tarihi İpek Yolu üzerinde bir geçiş bölgesi olan Bayburt, birçok medeniyete ev sahipliği yapmış köklü bir geçmişe sahiptir. Bayburt'un coğrafî geçiş özelliği kültürüne de yansımıştır. Bu bakımdan kültürel anlamda zengin bir yapısı vardır. "Bayburt İli Halkbilimi ve Etnografyası" başlıklı yüksek lisans tez çalışmasının amacı Bayburt'un sahip olduğu zengin kültürel birikimin, halkbilimi ve etnografya sahasına giren konularını belirleyip kayıt altına almak, bilimsel bir bakış açısıyla incelemek ve gelecek nesillere aktarılmasını sağlamaktır. Bu amaçla çalışmanın birinci bölümünde Bayburt'un coğrafî ve beşerî özellikleri başlığı altında coğrafi konum, iklim ve bitki örtüsü, ekonomi, eğitim ve nüfus konuları işlenmiştir. İkinci bölümde Bayburt 'un tarihi, fethi ve Ermeni katliamı, tarihi eserler ve ziyaretler, hafıza mekânları konuları işlenmiştir. Üçüncü bölümde sözlü kültür ürünleri olan türkü, mani, ağıt, ninni, atasözü, deyim, efsane, masal vb. türler işlenerek yöreden derlenen örnekleri ele alınmıştır. Dördüncü bölümde halk bilgisi başlığı altında doğum, evlenme, askerlik, ölüm, oyun ve eğlenceler, halk hukuku, halk meteorolojisi ve takvimi, avcılık, halk botaniği konuları işlenmiştir. Beşinci bölümde maddi kültür unsurları ve etnografya başlığı altında el sanatları, giyim kuşam, halk mimarisi, tarım folkloru, halk mutfağı ve temizlik konuları ve bu konulara bağlı alt başlıklar ele alınmıştır. Çalışma sonucunda Bayburt'un sahip olduğu kültürel zenginliği kısmen koruyabildiği ancak il dışına yapılan kalıcı göçlerin bu kültürel değerlerin yaşamasına olumsuz açıdan etki ettiği belirlenmiştir. Bayburt is a transition zone between the eastern Black Sea region and the eastern Anatolian region on the historical İpek Road and it has a long history of hosting many civilizations. Bayburt's geographical transition feature is also reflected in its culture. Therefore, it has cultural richness. The purpose of the master's thesis study entitled "Bayburt Province Folklore and Ethnography" is to identify and record the rich cultural accumulation of Bayburt, the subjects of folklore and ethnography and to examine and transfer to future generations from a scientific point of view. For this purpose, in the first part of the study, geographic location, climate and vegetation, economics, education and population subjects are discussed in the title of Bayburt's geographical and human characteristics. In the second part, discussed Bayburt's history, conquest and massacre of Armenian. In the third part, verbal culture products such as folk song, mania, lullaby, proverb, idiom, legend, fairytale etc. The samples collected from the region are discussed. In the fourth part, the subjects of birth, marriage, military service, death, play and entertainment, public law, public meteorology and calendar and hunting are discussed. In the fifth part, under the title of material culture elements and ethnography, hand crafts, clothing, folk architecture, agriculture folklore, nutrition and cleaning issues and sub-titles related to these issues are discussed. In the end of study, ıt was found that Bayburt can partially preserve its cultural richness. But permanent migrations out of the province had a negative impact on the survival of these cultural values.