Üsküplü Atâ ve dîvânçesi (İnceleme-Tenkitli Metin-Sözlük)

Abstract

Bu çalışmada XV. yüzyılın sonu ile XVI. yüzyılın başlarında yaşamış, hayatı hakkında fazla bilgiye sahip olunmayan Üsküplü Atâ ve onun şiirleri ele alınmıştır. Çalışmada Atâ?nın imkân dâhilinde edinilen şiirleri bir araya getirilerek şu ana kadar tespit edilemeyen divanının oluşturulması amaçlanmıştır. Böylece şairin edebî kişiliği ve şiirlerinin değeri ortaya konulmak istenmiştir.Beş bölümden oluşan çalışmanın ilk bölümünde Üsküplü Atâ?nın hayatı, eserleri ve edebî şahsiyeti üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde Atâ?nın şiirleri nazım şekilleri yönünden ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise şiirler vezin, kafiye ve redif kapsamında değerlendirilmiştir. Çalışmanın dördüncü bölümünde şiirler, belâgat ilminin beyân ve bedî kısmını oluşturan sanatlar bakımından ele alınmıştır. Son bölümde de elimizdeki nüsha ve çeşitli mecmualardan edinilen şiirler, metin tenkiti ve tamiri bağlamında değerlendirilip bir araya getirilerek Üsküplü Atâ?nın Dîvânçesi oluşturulmaya çalışılmıştır. Okuyucuya fayda sağlaması açısından hazırlanan sözlük-dizin, kaynakça ve tarafımızca tespit edilen ve şiirlerin bazılarını içeren üç nüshadan (John Rylands Kütüphanesi, Konya Mevlânâ Müzesi Kütüphanesi ve İzmir Millî Kütüphane?de bulunan) birkaç fotoğraf, çalışmanın sonuna eklenmiştir. In this work one can find information about the poet lived at the end of the 15th century and at the beginnig of the 16th century- Skopjan Atâ and his poety about whose life there is not enogh knowledge. In the study it was aimed to create an undeterminable so far divan by gathering Atâ?s poems possibly. In this way his literary character and the value of his poetry have been tried to be suggested. In the fist past of the five-divided study, the life of Skopjan Atâ, his works and his literary character have been emphasized. In the second part, Atâ?s poety has been discussed in terms of verse types. In the third part, the poems have evaluated within the context of rhyme, rhthm and redif (affix rhyme). In the fourth part Skopjan Atâ?s poems are analysed about belâgat and the examples are given and investigated. Finally in the last and main part of the study, a Skopjan Atâ divançe has been tried to be formed by gathering and evaluating the poems obtained from the copies we?ve had and various journals on the basis of text criticism and maintenance.A glossary, an index, a bibliography and determined by us including the some photographs of three copies (which found in John Rylands Library, Konya Mevlânâ Museum Library and İzmir Nationally Library) of some poems have been added to the end of the study to help the readers.