Mütalaa mecmuası: Tahlili fihrist, inceleme, metinler

Abstract

Mütâlâa, H Abdülhamid döneminde Selanik şehrinde yayın hayatına başlayan, edebiyatta yenilikçi ve Osmanlıcılık görüşünü benimseyen haftalık bir fen ve edebiyat mecmuasıdır. Bu çalışmada; E. Abdülhamid dönemi içerisinde yayın hayatına başlayan ve yine bu dönem içerisinde yayın hayatını noktalayan Mütâlâa mecmuasının, dönemi içindeki yerinin tespit edilmesi, mecmua etrafînda toplanan isimlerin belirlenmesi ve derginin günümüz harflerine kazandırılması amaçlanmaktadır. Çalışmamızın birinci bölümünde n. Abdülhamid dönemi basın yayın hayatının genel bir panoraması çizilmekle beraber Mütâlâada ismi anılan ve Mütâlâanın yayın tarihi ile çakışan belli başlı gazete ve mecmualar tanıtılmaktadır. Mütâlâa mecmuasının tanıtıldığı ikinci bölümde; mecmuamn yayın süresi, dönemi ve gayesi belirtilmekle beraber haftalık 92 nüsha boyunca sergilediği dış yapı ve biçim özellikleri tarif edilmektedir. Ayrıca mecmuamn yazar kadrosu, -hayat hikâyelerine ulaşabildiğimiz kadarıyla- tanıtılmakta, hakkında bilgi bulamadığımız isimler mecmuadaki takdimleri ile sunulmakta ve Mütâlâa mecmuasında yer alan edebi türler ve ağırlık kazanan muhtevalar hakkında bilgiler verilmektedir. Çalışmamızın üçüncü bölümünde Mütâlâa mecmuasının Tahlilî Fihristi çıkarılarak mecmuada yer alan tüm metinler hakkında açıklayıcı bilgiler ortaya konulmaktadır. Dördüncü bölümdeyse Mütâlaa'nın Fen ve Mütenevvia bölümü, zaman zaman edebî bölümlere karıştırılan fennî metinler ve mecmuamn Hanımlara Mahsûs Kısmı'nda tefrika edilmekte olan Emine Semiye Hanım'ın "Sefalet" adlı romam -yayınlanmış olması nedeniyle- hariç tutularak, mecmuamn edebî değer taşıyan metinleri günümüz harflerine çevrilmektedir. Dönemin birtakım meşhur mecmua ve gazetelerinden zaman zaman yapılan bir kısım alıntılar ise çeviri çalışmamızın kapsamı dışında bırakılmıştır.Mütâlâa mecmuası, Yeni edebiyatın öncüsü ve temeli olan Servet-i Fünûn mecmuasına yakın muhtevasıyla siyasetten ve güncel hayattan bilinçli olarak uzak durarak, bu yönüyle dönemin diğer mecmualanyla aynı karakter özelliklerini göstermektedir. Sansürün en yoğun yaşandığı günlerde hükümetle barışık olarak yaşayan Mütâlâa, Selanik'te yayımlanmasının getirdiği avantajla n. Abdülhamid sansüründen uzak kalmış; dönemin birçok mecmuası gibi sansür kararıyla değil, mecmuamn imtiyaz sahibi ve müdürü Osman Tevfik Bey' in 1898 yılında İstanbul'da Matbuat Umum Müdürlüğü 'ne atanması nedeniyle yayın hayatım noktalamıştır. Mütâlâa was a weekly scientific and literary magazine which started it's publication and appropriated the idea of 'New Literature and Ottomanism' in Selanik in the time of Abdülhamid H In this study; It's aimed to make it clear the position of that time of Mütâlâa which started it's publication in the time of oppression and stopped it in the same time, and to point out people concerning with it and to adapt it to our time. In the first part of our study, we tell about a panorama of the life of the press and publication in the time of Abdülhamid II and make known same newspapers and magazines that were told about in Mütâlâa and were published at the same time as it. In the second part which Mütâlâa is made known in same knowledge is given about the time of its publication and its objective. And also it's told about it's characteristics of inner and exterion structures. In addition the writers of the magazine, as long as we know about them, are told and the ones about whom we couldn't find enough knowledge are presented as they were in the magazine, and on the other hand we put forward same information about literary types and content. In the third part of our study, we examine the Analytical Index of Mütâlâa and offer some knowledge about all articles placed in the magazine. In the fourth part, we translate all these into our letter(language) of today; such as the 'Scientific and Diverse' part of Mütâlâa, the technical articles which were confused with the literary parts and also the novel called "Sefalet" of the lady Emine Semiye, who was discarded, in the part relative to the ladies -because it had been published before- excepting some articles published in a certain famous magazines and newpapers of the time and literary articles.Mütâlâa showed the same characteritics s other magazines of its time from this paint, deliberately getting away from the politics and the daily life with respect to its content and types, in close seriousness to "Servet-i Fünûn" which is considered to be the leader and foundation of New Literature. In the days of the most dense oppression, Mütâlâa got faraway from the censorship of Abdülhamid II with the advantage of its publication, not opposing the administration of the oppression but in peace with it; it stopped its publication not being censored but with the fact that Osman Tevfik Bey, the concenssionaire and management of the magazine, was appointed to 'Matbuat General Management' in Istanbul in 1898.