Nûşirevân-ı Âdil’in Hikmetlerini İçeren Mensur Bir Nasihat-Nâme

Abstract

Nûşirevân-ı Âdil, adaletiyle ön plana çıkmış eski bir Sasani hükümdarıdır. Onun şöhreti yanında bazı nasihat ve hikmetleri de günümüze ulaşmıştır. Bu hikmet ve nasihatlerle ilgili olarak elimizde pek çok metin bulunmaktadır. Bunlardan birisi de makalemize konu ettiğimiz Farsçadan tercüme olması muhtemel ve başında herhangi bir başlık bulunmayan bir nasihat-nâmedir. Dili, eski Anadolu Türkçesi özellikleri gösteren bu eser, yirmi üç hikmetten oluşmaktadır. Nûşirevân’ın devrinde çevresine topladığı yirmi üç hakîmin her birinin bir hikmet söylemesiyle ortaya çıkan metin, bu âdil sultanın hem kendisine hem de gelecek nesillere yol göstermesi amacıyla yazıya geçirilerek oluşturulmuştur. Çalışmamızda öncelikle hikmet kavramı ile Nûşirevân-ı Âdil hakkında bilgi verilecek, daha sonra da metnin muhtevası, dili ve üslubu incelenip onun transkripsiyonlu hâli araştırmacıların istifadesine sunulacaktır. Bu sayede, Türk edebiyatında da kendisine yer bulan yarı efsanevî bu tarihî karakter hakkında çeşitli bilgiler aktarılarak ona mal edilen hikmetler gün yüzüne çıkarılacaktır.

Nuşirevan-ı Adil was the ruler of the Sasanid Empire whose reign was known well for his justice. Advices and wisdoms of Nuşirevan remain today as well as his fame. We have many texts concerning his advices and wisdoms. One of these texts is an untitled book of advices which is the subject of our article and which may have been translated from Persian. The work which has the characteristics of the old Anatolian Turkish is consisted of 23 wisdoms. The work which came into existence with the participation of 23 scholars of Nuşirevan’s period by telling wisdoms was written down in order to guide both generations in the future as well as Nuşirevan himself. In the first place, some information is put forward about Nuşirevan-ı Adil and notion wisdom and then an analysis of the theme, the language and the genre of the work will be given with the transcription of the work for researchers. By doing that, various information will be given about this semilegendary historical character who has reflections in Turkish literature too and the wisdoms related to him are to be identified.