Jön Türk matbuatında propaganda (1895-1902)

Abstract

31 Ağustos 1876'da tahta çıkan Sultan II. Abdülhamid'in iktidarına karşı en önemli siyasî muhalefet grubunu Jön Türkler oluşturmuştur. Osmanlı Devleti'nin felâketini engelleyecek formülün meşrutî yönetim olduğunu ileri süren Jön Türkler, bu uğurda karşılarında en büyük engel olarak II. Abdülhamid'i görmüşler ve onun yönetimine son vermek için etkin muhalefete girişmişlerdir. Bu çalışmada, Osmânlı İttihâd ve Terakki Cemiyeti adı altında birleşen Jön Türklerin 1895-1902 yılları arasında çıkardıkları gazetelerde, yazdıkları risalelerde ve beyannamelerde Osmanlı toplumunu kendi fikirleri doğrultusunda etkilemek ve yönlendirmek için yaptıkları propaganda faaliyetleri ile ihtilâl çağrıları incelenmektedir. Jön Türk matbuatında propaganda söylemlerine bağlı olarak ihtilâl çağrıları da yoğun şekilde görülmektedir. Propaganda faaliyetlerinin tamamlayıcısı konumundaki ihtilâl çağrılarıyla da hedefledikleri sonuca ulaşmaya çalışmaktadır. Dolayısıyla çalışmanın kapsamı propaganda ile sınırlandırılmamış, buna bağlı olarak ihtilâl başlıkları da dâhil edilmiştir. Basın-yayın faaliyetlerinde iç ve dış siyasî olayların, sosyal ve ekonomik tabanlı gelişmelerin Jön Türkler tarafından birer propaganda aracı olarak kullanılmaları çalışmanın ana boyutunu oluşturacaktır. Matbuat üzerinden toplumu kitle hâlinde harekete yönlendirerek II. Abdülhamid iktidarına karşı ihtilâl meydana getirme çağrıları da değerlendirilecektir. Jön Türklerin 1895-1902 yılları arasında yaptıkları basın-yayın faaliyetleri II. Abdülhamid-Jön Türkler, diğer bir deyişle iktidar-muhalefet ilişkisi bağlamında propaganda ve ihtilâl eksenli olarak ele alınacaktır. Çizilen sınırlar çerçevesinde oluşturulan bu çalışmayla II. Abdülhamid iktidarına karşı Jön Türk muhalefetinin kapsamının ve içeriğinin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlanacak, ayrıca II. Abdülhamid dönemi de belirtilen zaman aralığı ekseninde bir bütün olarak ele alınacaktır. Böylece II. Abdülhamid-Jön Türkler ilişkisine yeni bir boyut kazandırılacaktır.

The most significant political opposition group against rule of Sultan Abdulhamid II, who acceded on August 31, 1876, was the Young Turks. The Young Turks insisted that the formula that would prevent the fall of the Ottoman Empire was the constitutional rule and they regarded Abdulhamid II as the greatest obstacle against this formula. Accordingly, they engaged in an active opposition movement to put an end to his rule. The Young Turks were united under the name of the Ottoman Committee of Union and Progress. This study examines the Young Turks' propaganda activities, the image formation efforts and their calls for the revolution in the newspapers which they published between the years 1895-1902, in the epistles and declarations they wrote. In the Young Turks' publications, image formation and the calls for revolution are also observed intensively depending on the type of propaganda discourses. They also try to achieve their aim through the calls for revolution which is complementary to propaganda and image activities. Therefore, the scope of the study was not limited to propaganda, and the topics of image and revolution were also included in the study accordingly. The main frame of the study will be the use of internal and external political events, social and economic developments as propaganda instruments in the press and publication activities by the Young Turks. The calls for creating a revolution against the rule of Abdulhamid II by inclining the society to mass movement through publication will also be evaluated. The press and publication activities of the Young Turks between 1895 and 1902 will be discussed in the axis of propaganda and revolution and within the context of Abdulhamid II-Young Turks relations, or, in other words, the power-opposition relations. Established within the framework of these boundaries, this study will attempt to contribute to a better understanding of the scope and content of the Young Turks opposition against the rule of Abdulhamid II. In addition, the period of the Abdulhamid II will be discussed as a whole in the axis of this particular time frame. Thus, a new dimension will be attached to the relationship between Abdulhamid II and the Young Turks.