Jakob Philipp Fallmerayer'in seçme eserlerinde Bizans-Osmanlı doğusu imgesi

Abstract

Jakob Philipp Fallmerayer 19. yüzyılda Bavyera'da yaşamış zamanının politik ve kültürel meselelerinde söz sahibi olmuş önemli bir tarihçi, politikacı ve oryantalisttir. Askerlikten politikaya, Doğu seyahatlerinden tarih profesörlüğüne, gazetecilikten sürgüne, renkli bir hayat süren Fallmerayer ortaçağ Bizans tarihi ve Osmanlı siyasi-kültürel tarihi üzerine sayısız eser vermiştir. Grekçe, Latince ve modern Avrupa dillerinin yanında Türkçe, Arapça, Farsça, Süryanice gibi Doğu dillerini bilmesi ve Doğu kaynaklarını kullanarak Bizans-Osmanlı Doğusunu Avrupa'ya tanıtması kaleminin gerçekçiliğini ve eserlerindeki konuların çeşitliliğini artırmıştır. 19. yüzyılda ve sonrasında Avrupa'da oluşturulan "Doğu", "Bizans", "Türk", "Yunan", "Ortodoks", "Müslüman" gibi imgelere Fallmerayer de eserleriyle olumlu ve olumsuz katkılar da bulunmuştur. Bu tez çalışmasında Fallmerayer'in yaşadığı dönem olan 18. yüzyılın sonundan 19. yüzyılın ortalarına kadar Avrupa'nın ve Osmanlı'nın siyasi, sosyal atmosferi ve döneme hâkim olan fikir hareketleri hakkında tafsilatlı bilgi verilmiştir. Avrupa'da ve Alman ekolünde oryantalizm çalışmaları ve Avrupa zihninde değişen Doğu algısı incelenmiştir. Fallmerayer'in hayatı, Doğu seyahatleri, eserleri ve tarih anlayışı ele alınarak Alman oryantalist Fallmerayer'in Doğu ve Batı tanımı, Grek-Slav tezi, Osmanlı ve Rusya'ya dair görüşleri, Alman Sorunu'na dair iddiaları ele alınmıştır. Fallmerayer'in eserlerinden seçilen örneklerle Bizans-Osmanlı Doğusuna yönelik oluşturduğu Doğu algısı örneklerle ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Fallmerayer'in eserlerinde oluşturduğu Bizans-Osmanlı Doğusu'nun yönetim sistemi, kilise-devlet anlayışı, despotizmi, Bizans uyuşukluğu, tembelliği, kadınsılığı, korkaklığı, Ortodoks ve Müslümanların bilim, sanat, estetik ve felsefe alanlarındaki geriliği gibi imgeler değerlendirilmiştir. Fallmerayer'in Doğu-Batı karşılaştırmasının örneklerine de tez çalışmasında yer verilmiştir. Bu çalışmanın ana kaynaklarını Fallmerayer'in monografi, seyahat notları, gazete ve dergi makaleleri, günlüğü ve meslektaşlarıyla olan mektuplaşmaları gibi yazınsal dokümanlar oluşturmaktadır. İkincil literatürü ise Almanya ve Avusturya'da olmak üzere tarihçi ve edebiyatçı gibi bilim adamlarının araştırma eserleri oluşturmaktadır.

J. Ph. Fallmerayer was a prominent historian, politician and orientalist who had been an authority on the political and cultural matters of his time. Spending a colourful life from military to politics, from travelling to the East to being a history professor, and from journalism to being exiled, Fallmerayer contributed numerous works of art on the medieval Byzantine and Ottoman political-cultural history. Knowing Eastern languages such as Turkish, Arabic, Persian and Syriac in addition to Greek, Latin and modern European languages and introducing the Byzantine-Ottoman Empire to Europe by using Eastern sources increased the realism and the variety of subjects in his works of art. Fallmerayer also contributed with the help of his works of art positively and negatively to the images like "East", "Byzantine", "Turk", "Orthodox", and "Muslim" formed in the 19th century and after. In this work is given information on the political, social atmosphere and, the dominant movements of thought of the Europe and the Ottomans from the end of 18th century to the mid of 19th century when Fallmerayer lived are introduced. And also, the orientalism studies in the schools of Europe and German and the change of the perception of East in the European mind are examined. In the second chapter, the life of Fallmerayer, his travels to the East, his works of art and, his understanding of history are presented in detail. In addition, Fallmerayer's definition of the East and the West, Greek-Slavic thesis, the views regarding the Ottoman and Russia and the claims about the German problems are handled. In the last two main parts of the third chapter, the perception of the East Byzantine-Ottoman is tried to be presented with the examples taken from Fallmerayer's works of art. The images in Fallmerayer's works of art like the system of government of the East Byzantine-Ottoman; church-state understanding; despotism; the Byzantine drowsiness, laziness, femininity, and cowardliness; and the lag of Orthodox and Muslims in the fields of science, art, aesthetics and philosophy are considered. The main sources of the current study consist of literary works including Fallmerayer's monography, travel journals, newspaper and magazine articles, diary and letters with his colleagues. The secondary literature includes the research works of scholars like historian and writers in Germany and Austria.