II. Meşrutiyet dönemi'nde Trabzon

Abstract

XIX. yüzyılın sonu ile XX. yüzyılın ilk çeyreğinde yaşanan gelişmeler, sonuçları itibarıyla Osmanlı Devleti'nin tarihini ve tebaasını, en yoğun şekilde etkileyen dönem olarak kabul edilmektedir. Adı geçen döneme ilişkin yapılacak çalışmalar, genel tarihin kapsam ve verilerini genişleteceği gibi devlet hayatında meydana gelen gelişmelerin, toplumsal yaşama ne kadar ve ne şekilde yansıdığının da anlaşılmasına katkı sağlayacaktır. Bu bağlamda XIX. yüzyılın ikinci yarısından sonra ortaya çıkan ve hedefine gerçek anlamda 1908 Temmuz'unda ulaşan meşrutî idareye geçme istek ve mücadelesi, etkileri itibarıyla Trabzon özelinde ele alınmış, aynı zamanda genel çerçeve de göz önünde bulundurularak konu, devletin tarihi süreci içerisinde bir bütün olarak değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu amaçlar ışığında beş bölüme ayrılan tezin, Birinci Bölümünde II. Meşrutiyet'in ilanı ve Trabzon üzerindeki etkileri ele alınmaya çalışılmıştır. Bu şekilde II. Meşrutiyet öncesi ve sonrası Trabzon'da ortaya çıkan olayların, Rumeli ve İstanbul'daki gelişmelerle örtüşen veya ayrışan hususları bir tür merkez-çevre ilişkisi karşılaştırması şeklinde değerlendirilmeye çalışılmıştır. İkinci Bölümde dönemin ilk iki seçimine ve Cavid Bey'in Trabzon gezisine yer verilmiş, Trabzon'daki siyasi ortam, gruplaşmalarıyla birlikte ortaya konulmuştur. Üçüncü Bölümde, Osmanlı Devleti'ni siyasî, sosyal ve iktisadî hedeflerden en çok alıkoyan ve toplumun maddî ve manevî varlığını sarsan savaşlar, sonuçları itibarıyla irdelenmiştir. Trabzon'da meydana gelen sosyal ve kültürel değişimlerin ele alınmaya çalışıldığı Dördüncü Bölümde, daha çok toplum merkezli gelişmeler aydınlatılmak istenmiş, özellikle de eğitim, asayiş, basın-yayın ve sosyal yaşama ilişkin olaylar irdelenmiştir. Beşinci Bölümde ise Trabzon Belediyesi ve Vilayetindeki idari yapı, ekonomik yapıda ortaya çıkan gelişmeler, imar faaliyetleri ile halkın meşrutiyet idaresinden bekledikleri ele alınmış, devamında ise bu beklentilerin ne kadarının karşılandığı yönünde değerlendirmelerde bulunulmuştur.

The developments experienced in the late XIX. century and in the early XX. Century are regarded as the period densely affecting the history of the Ottoman Empire and its people. The studies to be conducted with regard to this period will contribute to the understanding of social life and how the developments in the state were reflected in this period. In this context the struggle and desire for adopting constitutional administration appearing in July 1908 were studied in particular in Trabzon and at the same time considering the general framework it was carried out as a hole in the historical process of the state. In the light of these aims the thesis was divided into five parts. In the first chapter the declaration of the Second Constitutional Monarchy and its effects on Trabzon were studied. In this way the events arising in Trabzon before and after the Second Constitutional Monarchy and their common and different aspects of relations with the developments in Rumeli and in İstanbul were studied in centre-periphery relations. In the second chapter, the first two elections of the period and Cavid Bey's Trabzon travel and the political atmosphere in Trabzon during that time were also stated. In the third chapter, the wars destroying the existence of the society and preventing the Ottoman Empire from political, social and economical targets were studied with their results. In the fourth chapter, the social and cultural changes taking place in Trabzon and society-centered developments were examined. In particular the developments in education, media and social life were enlightend. In the fifth chapter, the administrative structure in the Trabzon Governership and Municipality, the developments emerging in the economic structure, the reconstruction activities and the expectation of people from the constitutional monarchy administration and also how these expectations were met by the administration were studied.