Şerʻiyye sicillerine göre XVII. yüzyılın sonlarında Trabzon'da esnaflar

Abstract

Bu çalışmada 1861, 1862, 1863, 1864 Numaralı Trabzon Şer'iyye Sicillerinden faydalanılarak, 1694-1700 yıllarını kapsayan 6 yıllık bir süreç içerisinde Trabzon'da yer alan esnaflar değerlendirilmektedir. Bu çalışma üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm "Tarihsel Süreç İçerisinde Osmanlı Esnaf Teşkilatı" başlığı altında değerlendirilmiştir. Öncelikle Osmanlı esnaf teşkilatının dayandığı temeller açıklanmış, ahi birlikleri hakkında bilgiler verilmiştir. Ardından Osmanlı Devleti'inin kuruluşunda ahilerin rolü açıklanmıştır. Ahi teşkilatının genel yapısının değerlendirilmesinin ardından Osmanlı lonca teşkilatı hakkında bilgi verilmiştir. Esnaflıkta gedik sistemi konusu açıklandıktan sonra birinci bölüm sonlandırılmıştır. İkinci bölüm ise, "Trabzon'da Esnaflık ve Ticari Mekânlar" başlığı altında değerlendirilmiştir. Bu bölümde, kısaca Trabzon tarihinden bahsedilmiştir ve Trabzon şehri mahalleleri hakkında bilgi verilmiştir. Ardından, Trabzon'da esnafların faaliyet gösterdiği alanlar ve iş hayatından bahsedilmiştir. Trabzon'da esnafların faaliyet gösterdiği çarşılar, pazarlar, hanlar, bedesten ve Sûk-i Sultani hakkında tarihi bilgiler verilerek, sicillerden elde edilen veriler dikkate alınarak bazı tespitler yapılmıştır. Son olarak üçüncü bölümde ise, "XVII. Yüzyılın Sonlarında Trabzon'da Esnaflık" konusu değerlendirilmiştir. Bu başlık altında, Trabzon esnaflarınadair davalar kayıt türlerine göre tasniflenerek yorumlanmıştır. Ayrıca bu kayıtlar çeşitli tablo ve grafik halinde değerlendirilmiştir. "Kayıt türlerine göre Trabzon esnafları" konusuna açıklık getirildikten sonra Trabzon esnafları, sosyal statüleri açısından değerlendirilmiştir. Ardından, Trabzon'un bedesten, han, çarşı, pazar gibi ticari mekânlarının yer aldığı kayıtlardan bahsedilerek üçüncü bölüm sona ermiştir. In this study, it has been profited by Trabzon Muslim Jugde records enumarated as 1861, 1862, 1863, 1864. Tradesfolk in 6 years between the years of 1694 and 1700 in Trabzon has been reviewed. This study has three main section. The first section has been reviewed under the head of " Ottaman Tradesfolk Organization throughout Historical Process". At first, principal of Ottaman Tradesfolk Organizations has been stated, information about Turkish-Islamic guild has been given. Then, the role of Turkish-islamic guild in foundation of Ottaman Empire has been explained. After had been reviewing general structure of Turkish-islamic guild, it has been informed about Ottaman Craft Guild. The first section ended, after monopoly of trade right in Ottoman Empire had been reviewed. The second section has been reviewed under the head of "The Work of Trading and Trading Location in Trabzon". In this section, brief information about Trabzon history has been mentioned and it has been informed about neighbourhood of Trabzon City. Then, the business line of Trabzon Tradesmen and their business life has been mentioned. It has been made an observation by giving historical information about business line of tradesfolk in Trabzon such as market, bazaars, public house, covered turkish bazaar and Sûk-i Sultani (The Imperial Market) and considering the data from records of Muslim Judges. Finally, in the third section, the topic of "Trading in the end of XVII. Century in Trabzon" has been reviewed. Under this title, the lawsuit of Trabzon tradesfolk has been interpreted by sorting out their record types. Moreover these records has been reviewed in form of table and diagram. After had been clarifying the topic of "Trabzon Tradesfolk according to their record types", tradesfolk has been examined in terms of their social status. Then, reviewing the records of trading location such as covered Turkish bazaar, public house, market, bazaars, the third section ended.