Birinci Dünya Savaşı'nda Trabzon'da çıkarılan Rus İşgal Gazetesi Trapezondskiy Voennıy Listok (1-125. Sayılar/Kasım 1916-Mart 1917)

Abstract

Osmanlı Devleti'ni Birinci Dünya Savaşı'na dâhil eden Karadeniz'deki Rus limanlarının bombalanması olayını takiben 1914 sonbaharında başlayan Türk-Rus savaşlarının ikinci yılında Türk Doğu Cephesi bozulmaya başlamış, 16 Şubat 1916'da Erzurum ve 18 Nisan 1916'da Trabzon gibi iki önemli Türk şehri Rus işgaline girmiştir. Trabzon'da hızla Rus idaresinin tesis edilmesi için harekete geçen Ruslar bir yandan bölgeyi askeri açıdan tahkim ederken öte yandan da Trabzon'un Rusya İmparatorluğu'na eklemlenmesi için çalışmalara başlamıştır. Bu çalışmada 18 Nisan 1916'dan 24 Şubat 1918'e kadar Rus işgalinde kalan Trabzon'da Rusların çıkarmış olduğu "Трапезондский Военный Листок/ Trapezondskiy Voennıy Listok [Trabzon Askerî Gazetesi]" incelenmiştir. Sergey Rudolfoviç Mintslov tarafından gazetenin ilk sayısı 1 Kasım 1916'da çıkarılmış ve 2 Aralık 1917'ye kadar toplam 331 sayı yayınlanmıştır. Çalışma çerçevesinde elde bulunan 1-125 arası (31 sayı eksik olmak üzere) 94 sayı incelenmiştir. Gazetenin ilk sayısında yer alan ve gazetenin amaç ve kapsamını açıklayan giriş mahiyetindeki makaleye göre gazete, şehirdeki Rusları mevcut savaş hakkında bilgilendirmek ve Rus Kafkas Ordusu mensuplarının hatıralarına yer vermenin yanı sıra onları Trabzon bölgesinin geçmişi, bugünü, yaşamı ve gelenekleri konusunda da bilgilendirmek üzere yayın hayatına başlamıştır. Gazetede Trabzon özelinde ve Rusya genelinde politika, yönetim, hukuk, din, ekonomi, tarih, edebiyat, bayındırlık, sosyal dayanışma, sağlık ve eğitim alanlarında yapılan faaliyetlere ve Rusya'nın güncel idari sorunlarına dair zengin bir içerik mevcuttur. Bu çalışma kapsamında haber, makale ve araştırma yazıları, ilanlar gibi gazeteye ait tüm içerik incelenmiş, böylece işgal idaresinin Trabzon'da ne tür faaliyetler gerçekleştirdiği, bu gazetenin işgal döneminde nasıl bir işlev gördüğü, nasıl bir yayın politikası takip ettiği ve ne tür bir içeriğe sahip olduğu sorularına yanıt aranmıştır. Gazetede yer alan içeriğin nasıl bir zemine oturduğunun açıklanması ve çalışmanın bütünlük arz etmesi düşüncesinden hareketle Türkçe ve Rusça literatürden faydalanılarak Trabzon'un işgaline kadar olan süreç de ayrıca incelenmiştir. Böylelikle Birinci Dünya Savaşı dönemi Trabzon ve Doğu Karadeniz bölgesi merkezli çalışmalara bütüncül katkı sunulması hedeflenmiştir. Following the bombing of Russian ports in Black Sea, which included the Ottoman Empire to the First World War, Turco-Russo wars started. In the second years of these wars Turkish east front began to decline and two important Turkish cities Erzurum on 16 February 1916 and Trabzon on 18 April 1916 entered to Russian occupation. On the one hand, the Russians, who took action to establish Russian administration in Trabzon, started to strengthen the region, on the other hand, started to work for the articulation of Trabzon to the Russian Empire. In this study, "Трапезондский Военный Листок/ Trapezondskiy Voyennıy Listok [Trabzon Military Gazette]", which was issued by the Russians in Trabzon occupying the city from 18 April 1916 to 24 February 1918, has been examined. Sergei Rudolphovich Mintslov published the first issue of the newspaper on 1 November 1916. The gazette was published total 331 issues until December 2, 1917. In this study, 94 issues between 1-125 (31 of which are missing has been examined. According to introductory article in the first issue of the gazette explaining the purpose and scope of the gazette, in addition to informing the Russians about the Great War and the memoirs of the Russian Caucasian Army members, this gazette started publishing to inform them about the past, present, life and traditions of the Trabzon region. Apart from these, the gazette has a rich content on the activities carried out in Trabzon and Russia in the fields of politics, administration, law, religion, economy, history, literature, public works, social solidarity, health and education. Within the scope of this study, all the content of the newspaper such as news, articles and research articles, literary texts and advertisements were examined, thus, has been searched for answers to questions such as what kind of activities the occupation administration performed in Trabzon, how this newspaper functioned during the occupation period, what kind of publication policy it followed. Besides, the process until the occupation of Trabzon has been researched by benefiting from the Turkish and Russian literature in order to ensure wholeness of the study. Thus, it has been aimed to contribute to the studies of Trabzon and Eastern Black Sea region during the First World War.