Sosyal Bilimler Araştırma Yöntemleri Kitaplarının İhmal Edilen Unsuru Olarak Felsefe [Araştırma Makalesi]

Abstract

Araştırma yöntemlerini açıklamaya yönelik olarak çok sayıda kaynak kitap yazılmıştır. Özellikle genç araştırmacılar, araştırma yaparken başvuru kaynağı olarak öncelikle bu kitapları temel almaktadırlar. Araştırma yöntemleri kitapları, araştırma sürecinin ne şekilde yürütüleceğine ilişkin içerik ve yöntem anlamında teknik ayrıntı düzeyindeki pek çok bilgiyi içeriyor olmalarına karşın, ortak bir eksikliği bünyelerinde barındırmaktadırlar. Kapsayıcı, kuşatıcı ve içerik verici bir bakış açısı sağlayarak bütünsel bir yaklaşım sunan “felsefe” unsurunun, araştırma yöntemleri kitaplarında yer almaması, bu alanda yazılan kitapların en dikkat çekici yönü olarak ön plana çıkmaktadır. Bu çalışmada, araştırma yöntemlerini konu alan kitapların içerikleri incelenerek, bilimsel araştırma sürecinin başat konularından biri olan felsefe unsurunun, söz konusu kitaplarda hangi düzeyde ele alındığı belirlenmeye çalışılmıştır. Bu makalede veri kaynağı olarak, Türkçe yazılmış veya Türkçe’ye çevirisi yapılmış olan toplam 61 araştırma yöntemleri kitabı incelemeye konu edilmiştir. Bilimsel araştırmaların, özellikle de lisansüstü araştırma özelliği taşıyan doktora tez çalışmalarının, sahip bulunmaları gereken felsefi yeterlilik düzeyini kapsamlı olarak açıklayan herhangi bir araştırma yöntemleri kitabının olmadığının tespit edilmesi, bu çalışmanın en belirgin bulgularından biri olarak ortaya çıkmıştır. Söz konusu bulgulardan hareketle ve Weber’in “ideal tip” modeli doğrultusunda sonuç ve değerlendirmelerde bulunulmuştur.

A considerable number of reference books focusing on research methodology have been written so far in the field of research. Especially, young researchers benefit from such books while conducting their research. Although books on research methodology include a lot of information regarding research process and technical details, they lack something in common. Not including “philosophy” in research methodology books, which introduces a holistic approach through a comprehensive, inclusive and content providing point of view, is considered a weakness of these books. This study aims to determine to what extent “philosophy”, one of the leading elements of scientific research process, is dealt with in the books available in research methodology literature. A total of 61 research methodology books written in Turkish or translated into Turkish were included in the study. One of the striking findings of this study is the lack of research methodology books that explain in detail philosophical basis that doctoral dissertations should have. The results and evaluations were made in the direction of the findings and in the direction of Weber's "ideal type" model.