Trabzon şer'iyye sicillerine göre XVII. yüzyılın son çeyreğinde sulh akidleri ve analizi

Abstract

Bu çalışmada, insanlar arasında ortaya çıkan anlaşmazlıkları sona erdiren sulhun Trabzon şehrindeki toplum ilişkileri ile hukuk sistemine yansıyan uygulanış biçimi ele alınmaktadır. Konu ile ilgili olarak 1857, 1858, 1859, 1860, 1861, 1862 numaralı Trabzon şer'iyye sicillerinden faydalanılmıştır. Çalışma alanı XVII. Yüzyılın son çeyreğini kapsamaktadır. On yıllık süreci kapsayan bu dönem Hicri 1101-1108 miladi 1689-1698 yılları arasındaki kayıtları ihtiva etmektedir. Bu çalışma üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde sulh akdinin İslam ve Osmanlı hukuk sistematiği içerisindeki yeri üzerinde durulmuştur. Bu kısımda ilk olarak sulhun kaynaklardaki önemi ayetler, hadisler, fetvalar ve kanunnâmeler doğrultusunda açıklanmaya çalışılmıştır. Ayrıca bu bölümde sulh akdi kendisine has özellikleri bakımından ele alınmıştır. İkinci bölümde Trabzon örneği üzerinden sulhle alakalı kayıtlar çeşitli hukuk başlıklar altında incelenmiştir. Çeşitli konularda tasnif edilen sulh akidleri gerektiğinde grafik ve tablolarla desteklenerek kapsamlı bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Üçüncü bölümde ise XVII. Yüzyılın son çeyreğinde Trabzon mahkeme kayıtlarında sulh akidlerinin genel bir analizi yapılmıştır. Bu bölümde muslihûn (arabuluculuk) müessesesi, bedel-i sulhun çeşitleri, niteliği açısından sulh akidleri incelenmiştir. Yine bu kısımda Trabzon'da sulh akidlerinin yaşandığı kaza, nahiye, mahalle ve köyler tasnif edilmiştir. Ayrıca sulh akdinin dini gruplar üzerindeki etkisi ile tarafların unvanları, cinsiyetleri ve akrabalık bağları ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir. This thesis deals with the disputes which ended with reconciliation cases in the city of Trabzon between the years H. 1101-1108 AD 1689-1698. Our main source for the study is the Trabzon Kadi Court Records numbered 1857, 1858, 1859, 1860, 1861 and 1862. The thesis consists of three chapters. The first deals with the place of peace agreements (Sulh) in Islam and Ottoman Law. Here, first we gave important Quranic verses, Prophets words, fatwas and kanunnames and examined the importance of them in the mentioned sources. In addition to that peace agreements are studied with their peculiarities. In the second chapter, entries about peace agreements were investigated under different headings. These entries, when it is necessary, are supported with tables and graphics. In the third chapter, we have analyzed the peace agreements happened in Trabzon Kadi Court in the last quarter of the 17th century. In this section the office of reconsiliation, the kinds of peace agreement payments and the kinds of peace agreements were mentioned. In addition, the peace agreements which happened in districts, villages, quarters, of Trabzon were mentioned. In this section we also evaluated the effects of peace agreements on different religious groups and the social status of people who were the subjects of peace agreements.