2 numaralı Buyruldu defterinin(1826- 1839) değerlendirmesi ve transkripsiyonu (s. 1-81)

Abstract

Osmanlı Devleti'nin önemli arşiv kaynaklarından birisi de buyruldu defterleridir. Osmanlı arşiv tasnifinde sekiz tane Buyruldu ve İlmühaber defteridir. Bunların altısı Buyruldu Defteri iken, ikisi ilmühaber defteridir. Bunun dışında ahkâm defterlerinin içinde de buyruldu defteri vardır. Osmanlı Devleti'nde XVIII. yüzyıldan sonra devlet işleri sadrazamın bâbıâli denen konağına taşınmıştır. Divan artık sadrazamın konağında toplanmaya başladığından sadrazamların yetkileri artmış oldu, divan kalemlerinin bir kısmı da bâbıâliye nakledilmiştir. Özellikle Mektubi kalemi taşradan gelen arzlar ve sadrazamın merkeze göndereceği emirleri kaydederdi. Böylece Osmanlı Tarihinin önemli kaynak türlerinden olan buyruldu ve ilmühaber defterleri de oluşmaya başlamıştır. Buyruldu, sadrazamın emirleri olup merkez ve taşraya gönderdiği yazılardır. İncelenen 2 Numaralı Buyruldu Defteri Osmanlı Devleti'nin siyasi, ekonomik, sosyal yapısı hakkında bilgi vermektedir. Bu defterde taşradan halkın gönderdiği arzlara cevaben yazılan buyruldular varken, direk sadrazamın re'sen gönderdiği buyruldular da vardır. Buyruldular dönemin ihtiyacına göre farklı konuları ihtiva etmektedir. Buyrulduların çoğu II. Mahmud dönemine aittir. En çok anlatılan konular ihtisap ağasının görev ve sorumlulukları, bürokrasinin işleyişi ile ilgili, gayrimüslimlerle ilgili, taşradan İstanbul'a olan göçleri konu edinen mürur tezkeresi ve İstanbul'un iaşesinden oluşmaktadır. Bunların yanında, su yolları tamiri, tımar tevcihi, Osmanlı şehir planı, han, dükkan inşası, vb. çeşitli konular bulunmaktadır. Ayrıca buyruldular ihtiyaç durumuna göre farklı makamlara gönderilmişlerdir, defterdar, kadı, Rum ve Ermeni Patriklerine, reisülküttaba. Tez üç bölümden oluşmaktadır. İlk böümde Divan-ı Hümayun kalemleri ve buyruldu tanımlanmıştır. İkici bölümde ise hükümlerin içeriği ve değerlendirilmesi yer alır, son bölümde ise defterin transkripsiyonu ve sonuç bulunmaktadır. On of the important archival resources of Ottoman Empire is the books of " ordained". In Ottoman archival classifıcation, threre are eight books of Ordained and Certifıcate. Six of these are books of " Ordained", and two are books of certifıcate. Other from these, there are book of ordained within the books of judgements as well. After the XVIII. century, the State Affairs in Ottoman Empire moved to the mansion of grand vizier called "Bâbıâli". As the council from then on gathered together at the mansion of the grand vizier, the power of the gtand vizier grew. Some of the secretaries of the council were transferred to bâbıâli as well. Especially the secretary of Letters used to record the requests arriving from provinces and orders of the sultan addressing to the centre. So, the books of ordained and certifıcate, which are the important resource types of Ottoman Empire, started to be formed. Ordained is the orders of the Grand vizier thet he used to send to the centre and the provinces. The inspected Book of Ordains with No 2 gives info about the political, economical and social structures of Ottoman Empire. Besides, there are Ordaineds written as a response to the requests sent by the people in the provinces, there are also ordains sent directly by the grand vizier. The Ordains include different contents according to the needs of the era. Most of the Ordaind belong to the Era of Mahmud II. The mostly told topics are the duties and the responsibilities of Ottoman constabulary- offical for public order, related to the functioning of bureaucracy, non- muslims, permit of tools mentioning about the migtations from the provinces to Istanbul and provisionalism of Istanbul. Beside these, there are also repairs of waterways, granting manors, Ottoman city plan contruction of in and shops, etc. Furthermore, the Ordians, according to the situations of the needs, were sent to different authorities; provincial treasurer, cadi, Greek and Armenican Churcihes, head of Clerk. The thesis is composed of 3 parts. In the 1st part, the secretaries of Supreme Court and the ordains are defined. The 2nd part includes the contents and evaluation of the provisions. The last part includes the conclusion and the transcription of the book.