Nizam-ı Cedid'den Tanzimat'a Osmanlı-Prusya ilişkileri

Abstract

Osmanlı Devleti özelikle 17. yüzyılın sonları ve 18. yüzyıl boyunca yapılan savaşlarda toprak kayıpları yaşaması ile birlikte, yeniden eski gücüne kavuşmak için arayış içerisine girmiştir. İlk arayışlar genel olarak Kanûn-i Kadim'e döneme arzusu içerisinde olsa da daha sonra ki dönemlerde batının takip edilmesi gerektiği farkına varılmıştır. Özellikle III. Selim'in tahta çıkması ile birlikte Nizam-ı Cedid hareketi önemli bir batılılaşma aşamasını teşkil etmiştir. Daha sonra tahta geçen ve 1839 Tanzimat'ın ilanına kadar tahta kalan II. Mahmud döneminde modernleşme adına önemli adımlar atılmıştır. Bu yenilik hareketleri içerisinde hiç şüphe yok ki Prusya Devleti'nin de önemli katkıları vardır. 1761 Ticaret Antlaşması ardından 1790'da imzalanan ittifak antlaşması ile birlikte Prusya-Osmanlı ilişkileri önemli bir boyut kazanmıştır. II. Mahmud döneminde de yoğun bir şekilde devam eden ilişkiler Helmuth von Moltke'nin gelişi ile birlikte daha iyi bir seviyeye ulaşmıştır. Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde 1790 ittifakına kadar geçen süre içerisindeki ilişkiler yer alırken, ikinci bölümde 1790 ittifak antlaşması ve beraberinde başlayan diplomatik ilişkiler yer almaktadır. Üçüncü bölümde Prusya askeri ve sivil uzmanların Osmanlı hizmetinde istihdamları ve modernleşmeye etkileri üzerinde durulmaktadır. Çalışmamızda elde ettiğimiz bilgiler incelemiş olduğumuz dönemler içerisinde Osmanlı-Prusya ilişiklerini aydınlatmaktadır. Bu dönemler içersinde Osmanlı ile Prusya arasında oluşan bu ilişkiler ilerleyen dönemlerde daha yoğun bir şekilde devam etmektedir. After the territorial loss especially in the wars towards the end of seventeenth century and during the eighten century the Ottoman Empire was in search for regaining his power. In spite of the fact that the first searches were generally about the desire for returning to "Ancient Law". In the later periods, they realized that they should follow the West. After Selim III came to the throne, New Order movement became the important part of Westernization. Later on, Mahmut II who reigned until The Tanzimat (1839) made important steps towards modernization. Of course, Prussia had important contributions in those reform movements. With the signing of the Treaty of Alliance in 1790 after Trade Treaty in 1761, the Prussian – Ottoman relationship took new dimension. The relationship continuing intensively during the reign of Mahmut II reached better level with the coming of Helmuth Von Moltke.This study consists of three parts. The first part examines the Prussian – Ottoman relationship until the Treaty of Alliance in 1790. The Treaty of Alliance in 1790 and diplomatic relations are dealt with in the second part. The third part is concerned with the employments of Prussian military and civil experts in the service of the Ottomans and their effects on modernization.Data which are obtained from this research illustrate the Prussian – Ottoman relationship during the period which is examined. The Prussian – Ottoman relationship which was formed during this period continued intensively in the following years.