Rus işgali döneminde Trabzon (1916-1918)

Abstract

Bu çalışmada ele aldığımız dönem 1916-1918 Rusların Trabzon'u işgali dönemidir. Osmanlı Devleti'nin dağılma sürecine girdiği yıllarda, kuzey komşusu Rusya, değişimini ve dönüşümünü tamamlayarak uluslararası dünya siyasetine saldırgan bir giriş yapmıştı. Özellikle Karadeniz'le ilgilenen Rusya; 1914 kışında patlak veren I. Dünya Savaşı'na katılmayı ihmal etmemiş ve savaş başladıktan kısa bir zaman sonra da Osmanlı Devleti'nin topraklarını işgal etmeye başlamıştı. Coğrafi konumu nedeni ile bölgenin kilit noktası olma özelliğini tarih boyu üstlenen Trabzon, Rusların Osmanlı topraklarında başlattığı işgalin de odak noktası ve ikmal merkezi olmuştu. Trabzon'a kalıcı olma fikri ile gelen Ruslar, bu tarihi kıyı şehrini Rusya topraklarının bir parçası haline getirmek için itinalı bir çalışma ile şehri yeniden şekillendirmek istemişlerdi. Trabzon, 1916 Baharı itibari ile Rus işgali altına girmiş ve işgal altında kaldığı iki yıllık süre içerisinde farklı boyutlardan ele alınacak bir işgale maruz kalmıştı. Ordularının yanı sıra ellerindeki şehir planı ve akademik heyetleri ile Trabzon'a gelen Ruslar, Trabzon'un tarihinin büyük bir kısmını yok ederek, bu şehrin –bünyesine karışmış olan- Türk-İslam toprağı olma özelliğini tamamen yok etmeye çalışmıştı. Kısacası Rusların Trabzon'u işgali sadece askeri karakterli değildi. İki yıllık süreci sadece askeri yönden ele almak eksik bir değerlendirme olurdu. Bu yüzden bu çalışmada işgalin farklı boyutlarına ve amaçlarına dikkat çekilmeye çalışılmıştır. Bu işgal, Rusya Devleti'nin bünyesinde meydana gelen köklü değişimlere de bağlı olarak; 1918 kışında Türk askerinin tekrar Trabzon'a girmesi ile son bulmuştu. Ancak iki yıllık bu işgal Trabzon'da ve Trabzonlu hemen her ailede unutulmaz acılar bırakmıştı. The period dealt in this study is the period when Russians occupied Trabzon between 1916 and 1918. When Ottoman Empire got into a dispersion period, its northern neighbor Russia made an offensive entrance to the World's politics completing its transformation and change. Especially interested in Blacksea; Russia didn't miss getting into the First World War broke out in 1914's winter and started invading Ottoman Empire's lands in short time. Having carried out its role as the key point of the region throughout history for its geographical position; Trabzon had become the focal center and supply point of the Russians' invasion in Ottoman's territories. Having arrived in Trabzon with the idea of staying there permanently; Russians wanted to reshape the city with a conscientious endeavor to include this historical coastal city into Russian territory. Within the spring of 1916, Trabzon had been under occupation and exposed to an invasion which could be handled by a diverged dimensions in this two-year in occupation period. Having been in Trabzon with their city plans and academic committee as well as their army; The Russians tried to completely eradicate Trabzon's integrated Turkish-Islamic identity by demolishing a huge part of the city. In short; Russian's occupation of Trabzon was not a pure military featured.. Handling this two-year occupation period only in military basis would be a an incomplete evaluation. Therefore, this study aims to draw attention to the different dimensions and purposes of this occupation. This invasion came to a halt with the reoccupation of Trabzon by Turkish army, together with the radical changes in the State of Russia. However, this two-year occupation had already left unforgettable pains in Trabzon and almost all Trabzonian families