Türkiye'de muallim cemiyetleri (1908-1928)

Abstract

II. Meşrutiyetle beraber başlayan cemiyetleşme faaliyetleri neticesinde diğer meslek birlikleri gibi muallimlerde cemiyetleşmeye gitmişlerdir. Muallim cemiyetleşmesi, 1908 yılında II. Meşrutiyet'le başlamış ve Cumhuriyetle devam etmiştir. Encümen-i Muallimin'le başlayan muallim cemiyetleşmesi; Muallime ve Muallimler Cemiyetleri şeklinde devam etmiş ve nihayet daha sonraki yıllarda Türkiye Muallimler Birliği adını alacak ve devletin de desteği neticesinde Türkiye'deki bütün muallimleri kapsayan bir birlik haline gelecektir. Muallimlerin dayanışma ve yardımlaşmalarını sağlamak ve haklarını korumak için kurulan muallim cemiyetleri, İmparatorluktan Cumhuriyete geçişte yaşanan zihniyet değişikliklerini bünyesinde yansıtan bir seyir izlemiştir. Osmanlı döneminde cemiyetler kanunu çerçevesinde ve muhafazakâr bir yapı içindeyken, Milli Mücadele sonrası daha çok Cumhuriyet prensiplerinin halka benimsetilmesi yolunda gayret sarf etmiş, batıcı ve laik bir yapıya bürünmüştür. Türkiye Muallimler Birliği, özelliklede 1923-1928 yılları arasından gerçekleştirilen inkılâpların yerleşmesi için sanki hükümetin bir koluymuş gibi çalışmış, halk dershaneleri ve gece mektepleri açarak cumhuriyet prensiplerinin yerleşmesi için gayret göstermiştir. 1923-1930 yılları arasında yoğun bir şekilde gerçekleştirilen inkılâpların başlıca savunucusu olan cemiyet, Milli Eğitim Bakanı ve Türkiye Muallimler Cemiyeti'nin önde gelen başkanlarından Mustafa Necati Bey'in ölümünden sonra atıl bir duruma gelmiş ve nihayet Bakanlar Kurulu kararı ile de 1935 yılında kapatılmıştır. As a result of the organizational activities, which started with the Second Constitutional Era, teachers also began to be organized as other professional unions. Organization of teachers began in 1908 during the II. Meşrutiyet and this process continued through the Republican era. The organization of teachers had started first with Encümen-ı Muallimin and in the following times continued as Muallime ve Muallimler Cemiyetleri. Finally this organizational unit called as Türkiye Muallimler Birliği through the changes in its legislation in the following years with the support of the State and at last it covered all teachers in Turkey. The Teachers' Union which was established in order to provide the solidarity and cooperation between teachers and to protect their rights, reflects the mentality of changes that occurred during the transformation of Ottoman Empire to Turkish Republic. The Union was under the framework of associations' law and was in a conservative structure during the Ottoman Period. However, with the proclamation of the republic after the national struggle, it made efforts mostly in the manner of infusing the principles of republic to the public and took a more Western and secular form. Türkiye Muallimler Birliği, especially, acted as a branch of the government for applying the reforms which were accepted between 1923 and 1928, made efforts for following the principles of republic by opening public teaching institutions and night schools. The Union, which was the prominent representative of revolutions realized intensely between 1923 and 1930, became inactive after the demise of Mustafa Necati Bey and was closed in 1935 according to the decree of the Council of Ministers.