İkinci Meşrutiyet (1908 - 1918) Döneminde Trabzon: Eğitim ve kültür hayatı

Abstract

Bu araştırmada 1908-1918 yıllan arasında Trabzon'un sosyal, siyasi, kültürel yapısı ele alınmıştır. Trabzon, Anadolu'nun en eski yerleşim yerlerinden biridir. Şehrin önemi, kurulduğu coğrafyanın askeri ve ekonomik faaliyetlere uygun olmasından kaynaklanır. Bundan dolayı Trabzon her devirde yoğun askeri mücadelelere sahne olmuştur. Ondördüncü yüzyıldan itibaren Türklerin de zorladığı şehir, 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet Han tarafından Osmanlı Türk yönetimine alınmıştır. Onbeşinci yüzyıldan itibaren Karadeniz Bölgesindeki Türk hakimiyetiyle bölgenin çehresi değişmeye başlamıştır. Kuzey Anadolu sahilleri tarihinde ilk defa yurt tutulacaktır. Ne ki, dünya ticaret yollarında gerçekleşen değişim, bölgenin en canlı ticaret merkezi olan Trabzon'u da olumsuz etkilemiştir. Ondokuzuncu yüzyılda Osmanlı Devleti'nin dağılma sürecine girmesiyle Trabzon'da da otorite sarsılmıştır. Üst düzey bürokratlar şehirden bir an önce ayrılmak için gayret göstermişlerdir. Yirminci yüzyılın başında eski öneminden uzak olmakla beraber Trabzon, Osmanlı Devleti'nin sosyal, ekonomik ve kültürel alanda önde gelen vilayetleri arasındadır. İkinci Meşrutiyet döneminde Trabzon, Meclis-i Mebusan'a yedi milletvekili göndermiştir. O günlerde İtalyanlar Trablusgarp ve Onikiadayı işgal etmiş, Balkan bunalımı baş göstermiştir. Hükümet seferberlik ilan edip vilayetlerden yardım ve gönüllü isteyince, Trabzon bu konuda fedakarca davranmıştır. Ardından Birinci Dünya Savaşı yıllan Trabzon için daha da acılı günler doğurmuştur. İki yıl kadar esaret altında kalan Trabzon harabeye dönmüş; yöre halkı yokluk, yoksulluk, hastalık ve sefaletle karşılaşmıştır. Çalışmamız bu dönem Trabzon insanının sosyal, ekonomik, siyasal ve kültürel yaşantısını ortaya koymaya yöneliktir. In this research, between (1908-1918) the social, political and cultural structure of Trabzon were told. Trabzon is one of the oldest locations in Anatolia. The importance of the city comes from the fact that it is situated in a place which is suitable for military and economical activities. For this reason in every age, Trabzon became a scene to big military combats. The city which had been also forced by the Turks since 14th century was taken under Turkish management in 1461 by Fatih Sultan Mehmet. Since the beginning of the fifteenth century, the view of the region had begun to change via the Turk domination in the Black Sea. It has been the first time in the history of the North Anatolian coasts to have it as homeland. However, the change that accured on the World Trade Roads has affected Trabzon, which is the most vivid trade center, negatively, either. The authority in Trabzon had a critical period by the time the ottoman Empire had entered the dissolution period in nineteenth century. The superier rank bureaucracy made an effart to leave the city at once. In the early of the twentieth century Trabzon, which has no the previous importance additianally, is among the considerable provinces of the ottoman Empire in the view of social, economical and cultural. During the second cunstitutional government period, Trabzon sent seven parliamenters to the Meclis-i Mebusan. In those days, Trablusgarp and twelve islands were occupied by Italians and Balkan crisis occured. When the government declared mobilization and asked for help and volunteers, Trabzon behaved extra rely devoted. Then the First World War years arose more painful years for Trabzon. Trabzon which was under captivity for about two years turned to wins, people become face to face with poverty destitution and illness. This work is about to put forward Trabzon's people social, economical, political and cultural lives at those times.