Ormangülü (Rhododendron) uçucu yağ ve ekstraktlarının kimyasal bileşimi ve biyolojik aktiviteleri

Abstract

Organizmada normal metabolik yolların işleyişi sırasında veya çevresel ajanlar (pestisidler, aromatik hihrokarbonlar, toksinler, çözücüler vb.), stres, radyasyon gibi çeşitli dış faktörlerin etkisiyle serbest radikaller meydana gelmektedir. Serbest radikaller yaşam için gereklidir; fakat yüksek derecede reaktif olan serbest radikaller biyomoleküllerle kolayca reaksiyona girerek hücrelere zarar verebilecek toksik özellikte bileşikler oluşturabilir. Antioksidanlar ise serbest radikallerin etkilerini yok edici sistemlerdir. Günümüzde antioksidan özelliği keşfedilen birçok farklı madde vardır. Bu maddelerin bir kısmını vücut kendisi, serbest radikallere karşı bir savunma sistemi olarak üretirken, bir kısmını özellikle bitkilerden alır. Bu çalışmada ki amacımız araştırmaya değer özelliklere sahip olan Rhododendron luteum ve Rhododendron ponticum bitkilerinin asetonitrilli ekstraktlarının antioksidan aktivitesini incelemek ve bitkilerin kimyasal bileşimlerini belirlemektir. Halk arasında çokta iyi bilinmeyen bu bitki Trazon'dan toplanmıştır. Bu iki bitkinin yaprak ve çiçeklerinin asetonitrillli ekstraktlarının toplam fenolik madde içerikleri gallik asit ve kateşin standartlarıyla, DPPH radikal temizleme aktiviteleri Trolox®, askorbik asit ve BHT standart antioksidanlarıyla, demir (III) indirgeme/antioksidan kuvveti (FRAP) Trolox® ve askorbik asit standartlarıyla ve karbonik anhidraz inhibisyon etkileri sülfanilamid ve asetazolamid standartlarıyla karşılaştırmalı olarak incelendi. Aynı zamanda bu bitkiler antimikrobiyal aktivite açısından da incelendi. Bitki ekstraktları antioksida ve antimikrobiyal açıdan standartlara kıyasla yüksek aktivite göstermişlerdir. Antimikrobiyal aktivite özellikle Gram (-) bakterilere karşı gözlenmiştir. Karbonik anhidraz enzimi üzerine standart asetazolamitle karşılaştırılabilir bir inhibisyon tüm ekstraktlarda görülmüştür. Fenolik asit içeriği çalışmalarında ekstraktlarda gallik asit, protokatekuik asit, protokatekaldehit, p-OH benzoik asit, klorojenik asit, kaffeik asit p-kumarik asit, ferulik asit, sinapik asit bileşenleri tespit edilmiştir. Uçucu yağlarda yapılan sulu ve asitli çalışma karşılaştırması kompozisyonda ve aktivitede önemli değişikliklerin olduğunu ortaya koymuştur. Özellikle karbonik anhidraz enzim aktivitesi üzerine inhibitör etkisinden sorumlu bileşiklerin belirlenmesi değerli olacaktır. Free radicals are formed in the organisms as a result of normal metabolism or because of various factors including pesticides, aromatic hydrocarbons, txins, stres, and radiation. Antioxidants scavenge these free radicals. Many compounds with antioxidant activity are known today. Some of these are made by our body as a defense system against free radicals, and some are obtained by diet from plants. In the current study, acetonitrile extracts of Rhododendron luteum and Rhododendron ponticum are investigated for chemical composition determination as well as bioactivity evaluation. Not very well known in public, the plants are collected in Trabzon. Acetonitrile extracts of leaves and flowers were investigated for antioxidant activity with DPPH scavenging, ferric reducing/antioxidant power (FRAP) and total phenolic content determinations comparatively with standart antioxidants BHT, vitamin C and Trolox, and carbonic anhydrase inhibitory activity was measured in comparison with acetazolamide. The samples were also tested for antimicrobial activity. The extracts showed high antioxidant and antimicrobial activity compared to the standards. Gram (-) bacteria were specifically susceptible to the extracts. High CA inhibitory activity was observed in alll the extracts. The extracts contained the phenolic acids gallic acid, protocatechuic acid, protocatechaldehyde, p-OH-benzoic acid, chlorogenic acid, caffeic acid, p-coumaric acid, ferulic acid and synapic acid. Essential oils obtained with normal and acidified methods showed changes with respect to both chemical composition and biological activity. Carbonic anhydrase inhibitory components of these plants deserve further study.