Olumsuz Değerlendirilme Korkusu ile Ani-Kompulsif Satın Alma Davranışı İlişkisinde Yatay Bireysellik ve/veya Normatif Uyumluluğun Olası Etkilerinin İncelenmesi [Araştırma Makalesi]

Abstract

Ani-kompulsif satın alma (ASA) şeklinde tanımlanan davranış, günümüzde tüm sosyal düzeydeki insanları etkilemektedir. Araştırmalar bu davranış ile psikiyatrik rahatsızlıklar arasında bir ilişki olduğunu göstermektedir. Bu psikiyatrik rahatsızlıklardan biri de bireylerdeki olumsuz değerlendirilme korkusu (ODK) yani sosyal kaygılarıdır. Bu çalışmada geliştirilen araştırma modelinin testi ile yatay bireysellik (YB) ve normatif uyumluluk (NU) değişkenlerinin, ODK ve bunun neden olduğu düşünülen ASA davranışı arasında bir ara değişken rolü oynayıp oynamadığı tespit edilmeye çalışılacaktır. Bu doğrultuda, basit tesadüfî örnekleme yöntemi ile Karadeniz Teknik Üniversitesi ve Gümüşhane Üniversitesi’nde görev yapmakta olan 102 akademisyenin katılımıyla araştırma verisi elde edilmiştir. Araştırma modelinin testinde Yapısal Eşitlik Modeli kullanılmıştır. Analiz sonucunda ODK ile ASA arasında doğrudan bir etkinin olmadığı, ancak NU üzerinden ortaya çıkan anlamlı bir dolaylı etkinin varlığı ortaya konulmuştur.

Impulsive-Compulsive Buying Behaviour (ICB) affects people from all social levels of community today. Studies show that there is a relationship between psychiatric disorders and this behaviour. One reason causing depression in individuals is the Fear of Negative Evaluation (FNE) (individuals’ social concerns). In this study, it is studied to determine with the test of the developed research model that whether Horizontal Individuality (HI) and/or Normative Compatibility (NC) variables play an “intervening effect” on the relationship between FNE and ICB behaviour. In this regard, data were collected from 102 academics who have been working either in Karadeniz Technical University or Gumushane University by the method of simple random sampling. Structural Equation Modelling was used for the test of the research model. As a result of the analysis, it is understood that there is not a direct effect between ICB and FNE, but it is demonstrated that there is a significant indirect effect (intervening effect) over the NC variable.