Hoca Dehhani'yi Başkasının Şiirleriyle Tanımak: Kemal Paşazade'nin Dehhani'ye Atfedilen Gazelleri

Abstract

Divan şiirinin ilk temsilcileri arasında yer alan Hoca Dehhânî’den ilk olarak M. Fuâd Köprülü, şairin 1 kasidesiyle 6 gazeline yer verdiği yazısında bahseder. Daha sonra 1947 yılında Mecdut Mansuroğlu, Fuat Köprülü’nün neşrettiği 6 gazele ek olarak 3 gazeli daha “başka şairlere ait olabilme ihtimallerinden” de bahsederek neşretmiş ve böylece Hoca Dehhânî’nin 9 gazeli olduğu kabul edilmiştir. Hikmet İlaydın, 1978 yılında “Dehhânî’nin Şiirleri” isimli yazısında, Mansuroğlu’nun neşrettiği bu üç gazelden “lezîz” redifli olanın Resmî’ye; “olur” ve “eyledi” redifli diğer iki gazelin de Kemâl Paşazâde’ye ait olduğunu ortaya koydu. Buna rağmen neredeyse bütün antoloji ve edebiyat tarihi çalışmalarında Kemâl Paşazâde’ye ait olan söz konusu iki gazel Hoca Dehhani’nin şiirlerine örnek olarak sunulmakta hatta bazı araştırmacıların bu iki gazeli şerh ve açıklama yoluyla Hoca Dehhani’nin şairlik kudreti hakkında birtakım tahlillerde bulundukları görülmektedir. Oysaki hem Kemâl Paşazâde Divânı’nın farklı nüshalarında hem de bazı şiir mecmualarında Kemâl Paşazâde’ye aidiyetleri kesin olarak gösterilen bu gazellerin dil ve üslup özellikleri bakımından da Hoca Dehhânî’nin şiirlerinden farklılığı açıkça görülmektedir. Bu Çalışma, İbni Kemâl’in Hoca Dehhânî’ye atfedilen gazellerine yeniden dikkat çekmeyi ve bundan sonraki çalışmalarda Hoca Dehhânî’nin kendi şiirleriyle değerlendirilmesini sağlamayı hedeflemektedir.

M. Fuat Koprulu wrote the first articles about Hodja Dehhânî. In these articles, Dehhânî’s 6 ghazels and 1 eulogy were published. Then in 1947, Mecdut Mansuroğlu published 3 ghazels referring to the “probability of belonging to other poets”. In 1978, Hikmet İlaydın said that these ghazels do not belong to Dehhânî in an article named “Dehhânî’s Poems”. But nevertheless, the literary historians and researchers have showed these three ghazels as examples poems of Dehhânî. Two of these poems belong to Kemal Paşazâde and one belongs to Resmî. In this study, we examine Kemal Paşazâde’s two ghazels that shown as belonging to Dehhânî’s poet. In addition, we will try to draw attention to this widespread wrong and them is interpretation of Hodja Dehhânî.