Doğu Karadeniz havzasındaki hidroelektrik potansiyelin değerlendirilme durumu

Abstract

Türkiye'nin topoğrafik, hidrojeolojik yapısı ve bazı yörelerdeki yağış yoğunluğu büyük ve küçük hidroelektrik santral potansiyeline olanak sağlamıştır. Özellikle, Doğu Karadeniz Havzası, aldığı yağış miktarının fazlalığı sonucu oldukça önemli yüzeysel su potansiyeli ve bunun yanında yüksek düşü imkanıyla, hidroelektrik santraller (HES) açısından verimli bir bölgedir. 2001 yılında, 4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle, bu havzadaki enerji potansiyeli devreye sokulmaya başlanmış ve Türkiye ortalamasının üzerinde bir santral başvurusu yapılmıştır.Bu çalışmada, Türkiye ve dünyadaki fosil yakıtlar olarak adlandırılan doğalgaz, petrol, kömür ve nükleer, yenilenebilir enerji olarak sınıflandırılan rüzgar, güneş, biokütle, jeotermal, hidrolik, hidrojen, gel-git ve dalga enerjisinin mevcut durumları ve küçük hidroelektrik santrallerin olumlu ve olumsuz yönleri ve çevre üzerindeki etkileri incelenmiştir. Bunun yanında, Doğu Karadeniz Havzası'nın hidroelektrik enerji potansiyeli, hidroelektrik santrallerin illere göre dağılımı, toplam kurulu güçleri ve üretecekleri enerji miktarları belirlenmiştir. Havzadaki hidroelektrik enerji potansiyelinin bu kanun kapsamında geliştirilen projelerle değerlendirilme durumu da tespit edilmiştir. Ayrıca, havzadaki santrallerin, Türkiye genelinde aynı kapsamda geliştirilen ve Türkiye'nin mevcut hidroelektrik santral projeleri içerisindeki yerleri, toplam hidroelektrik enerji üretimine katkıları, Türkiye için tespit edilen hidroelektrik potansiyel ile karşılaştırmaları yapılmış ve Türkiye'deki toplam hidroelektrik potansiyelin değerlendirme durumu tespit edilmeye çalışılmıştır. Buna ilaveten, havzadaki projelerin üreteceği enerji miktarıyla, Türkiye brüt elektrik enerjisi üretiminin temel kaynaklar ve üretici kuruluşlar açısından karşılaştırması da yapılmıştır.Bu çalışma sonunda; Türkiye genelindeki hidroelektrik potansiyel, elektrik enerjisi kurulu gücü ve üretimi, temel elektrik enerjisi üretim kaynakları ve üretim şirketleri dikkate alındığında, Doğu Karadeniz Havzası'nda önemli bir potansiyelin, 4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunuyla devreye sokulduğu ortaya çıkmıştır. Topographical and hydrogeological structure of Turkey and excessive rainfalls in some regions provide big and small hydroelectric power potentials. Especially, in the Eastern Black Sea Basin, there is quite important surface water potential due to having large amount of rainfall, and also the region is very profitable in terms of hydroelectric powers thanks to huge falls. In 2001, in this basin, energy potential started to be commissioning and has been applied for hydroelectric power over the average level of Turkey, following the validity of 4628 coded Electric Market Law.In this study, the present situation of fossil fuels types such as natural gas, fuel, coal and nuclear energy, and renewable energy types such as wind, sun, biomass, geothermal, hydraulic, hydrogen, tide and wave energy, and negative and positive aspects and effects on environment of hydroelectric powers in Turkey and world were investigated. In addition, the range according to the cities, total situated power and producible energy amount of hydroelectric powers and hydroelectric potential in the Eastern Black Sea Basin were determined. The evaluation case of hydroelectric energy potential in the basin together with the developed projects as part of this law was also established. The state of the powers in the basin in comparison with the other powers, which were developed as part of the same law, in Turkey and their total hydroelectric energy production contributions were compared with the hydroelectric potential which were determined for Turkey and the evaluation case of total hydroelectric potential in Turkey was assessed. Finally, comparison of gross electricity energy production of Turkey was conducted in terms of basic resources and manufacturers through energy amount produced by the projects in the basinAs a result of this study, it is determined that there is significant hydroelectric potential in the Eastern Black Sea Basin, and this potential is started to be utilized with Hydroelectric Power Stations in the scope of 4628 coded Electric Market Law.