Millî Mücadele'nin Başlarında İngiliz İstihbarat Servisinin Trabzon'daki Faaliyetleri

Abstract

Trabzon ve çevresi konumu itibarıyla tarihin hemen her devrinde Anadolu’ya kuzeyden girerek İç kesimlere doğru genişlemek isteyen devletlerin kontrol altına tutmak istedikleri yerlerden biri olmuştur. Bu amacı gerçekleştirmeye yönelik en yakın girişimler ise şüphesiz Birinci Dünya Savaşı’nda Ruslar, savaş sonrasında başlayan Türk İstiklal Savaşı’nda ise İngilizler tarafından gerçekleştirilmek istenmiştir. Stratejik konumu, bölgesine oranla sosyo-ekonomik yapısının gelişmiş düzeyde olması ve coğrafi olarak Bolşevik Rusya’ya yakınlığı nedeniyle özellikle Millî Mücadele yıllarında yabancı istihbarat birimlerinin ilgi odağında olmuştur. Bu yıllarda İngiliz istihbarat servisi, Trabzon’un iç kesimlerle bağlantısını sağlayan gizli geçitleri ve patika yolları ile olası bir işgal durumunda Doğu Anadolu’ya asker sevk etmek amacıyla şehrin muhtemel çıkarma ve bağlantı yerlerini, krokilerle raporlayıp merkezlerine bildirmişlerdir. Ayrıca İngilizler Millî Mücadele’nin Anadolu’da budaklanmaya başladığı yıllarda Trabzon üzerindeki baskılarını daha da artırarak mütareke hükümlerini uygulamak başlığı altında silah sevkiyatını kontrol etmek başta olmak üzere, şehrin her türlü faaliyetini denetlemek için çaba sarf etmişlerdir.

Trabzon and its surrounding has always been one of the places where the states want to expand to inner parts through North want to control in almost every period of the history. The closest attempts to realize this aim were undoubtly to be carried out by Russians in the First World War and by the British in the Turkish Independence War which began after the war. The strategic position of it was in the interest of foreign intelligence services, especially in the national struggle years, due to its sophisticated socio-economic structure compared to the region and its geographical closeness to Bolshevik Russia. During these years, the British intelligence service reported to the centers about the connection and hidden points of the city and the sketches of possible landing and pathways in order to send troops to eastern Anatolia in the event of a possible occupation. Besides, the British attempted to control all activities of the city, especially the control of arm delivery under the name of implementing the conditions of the armistice by increasing the pressure on Trabzon during the years of national struggle that started in Anatolia.