Rusya'nın Yeni Irredantist Dış Politika Yaklaşımı & Enerji Kartı

Abstract

Endüstri Devrimi’nden hemen sonra fosil enerji kaynakları insanlığın vazgeçilmez temel ihtiyaçları arasına girdi. Buna karşın fosil enerji kaynaklarının kullanımı çok sayıda soruna neden olagelmiştir. İnsanlık tarihinin son iki yüz yıllık dönemi boyunca enerji kaynaklarının paylaşımı üzerindeki anlaşmazlıklar çok sayıda çatışmaya neden olmuş, bu yüzden savaşlar çıkmıştır. Özellikle II.Dünya Savaşı ve Soğuk Savaş enerji kaynaklarının paylaşımı üzerindeki vekalet savaşlarıydı denilebilir. 1991 yılında Soğuk Savaş sona erdi fakat ne enerji anlaşmazlıkları ne de enerji kaynaklarının paylaşımıyla ilgili çatışmalar sona ermedi. Endüstri Devrimi’nden bugüne kadar petrol ve kömür enerjinin çarklarını döndüren rakipsiz iki kaynak olma konumlarını korumuşlardır. Özellikle 1980’lerden günümüze kadar geçen sürede, daha temiz ve çevre dostu olmaları nedeniyle doğalgaz ile kaya gazı insanlığın enerji ihtiyacında önemli bir yere sahip oldu. Kaya gazı bir tarafa bırakılırsa, Avrupa ve Türkiye doğalgaz rezervine sahip değildir buna karşın Rusya Federasyonu’nun sınır komşuları zengin rezervler barındırmaktadır. Diğer bir ifadeyle, Rusya Federasyonu zengin rezervleri bulunan Orta Asya ülkeleriyle ithalatçı Avrupa arasında bulunmaktadır. Bu durum Rusya’ya enerji kartını bir tür dış politika aracı olarak kullanma olanağı sağlamaktadır. Sovyetler Birliği’nin çökmesinden sonra, halef devlet Rusya Federasyonu eski Sovyet Bloku ülkelerinin iç işlerine karışmaya ve müdahaleye devam etmektedir. Rusya’nın müdahaleleri genellikle, eski vatandaşlarının hayatlarını korumak, Rus menşeli insanların haklarını korumak gibi çok sayıda bahane ile meşrulaştırılmaktadır. Aslında böyle bir korumanın talep edildiği durumlar oldukça nadirdir. Bunlara ek olarak Rusya, Demir-Perde ülkelerinde sınır aşan toprak imtiyazları ve kültürel haklara sahip olduğunu iddia etmektedir. Bu tür bir dış politika yaklaşımı uluslararası ilişkilerde “irredantizm” şeklinde adlandırılmaktadır ve Avrupa devletleri Rusya’nın çatışmaları kızıştıran politikalarına set çekmekte yetersiz kalmaktadır. Avrupa’nın Rus doğalgazına bağımlılığı ve enerji sorunları bir şekilde bölgeyi karıştıran Rus irredantizmini engellemeye yönelik Avrupa dış politikasını da şekillendirmektedir. Bu nedenle Türkiye ve Avrupa devletleri Rusya’ya enerji bağımlılığını azaltmaya çalışmaktadır ve bu amaçla Rusya’yı bypass eden yeni alternatifler üretilmeye çalışılmaktadır. Nabucco’nun yerini alan TANAP bu anlamda iyi bir şanstır fakat projenin gerçekleştirilmesi önemli miktarda ortak girişim ve yatırım gerektirmektedir.

Soon after Industrial Revolution fossil energy resources became extremely one of the irrevocable essentials of humankind. Nowadays, use of fossil energy resources paved the way of several problems. Throughout last two hundred years of human history disagreements to share energy resources led dramatic conflicts and wars broke out. Notably WWII and Cold War were a kind of proxy clashes over energy resources. In 1991 the long lasting Cold War came to an end yet neither energy disputes nor conflicts related to the sharing of energy resources have not ended. Starting with Industrial Revolution so far oil and coal are were unmatched basic energy sources to run the engines of industry. Especially after 1980’s hitherto natural gas and shale gas gained a new status in the energy need of humanity. Because both are more effective, clean and environment friendly. Beside shale gas, Europe and Turkey do not have natural gas reserves nowadays border neighborhood of Russian Federation has rich reserves. In other words Russian Federation is between rich reserves owing Central Asian countries and importer European countries. This fact led Russia to use energy card as a tool of foreign policy. Especially after the collapse of SU, the successor state Russia has not stopped intervening domestic affairs of post-communist countries. While intervening domestic affairs of former Iron-Curtain countries Russia uses numerous excuses such as to protect the rights of Russian originated people, to save its former citizens’ lives despite the fact nobody asked such a protection. Russia also argues that it has cultural and territorial rights in former IronCurtain countries. This kind of foreign policy aspects in international relations are called “irredentism” and European states could not force Russia to stop such conflict escalating policies. European dependency on Russian natural gas and energy problems one way or another affects European foreign policy priorities on prevention of Russian irredentism which stirring the region. That is why European states and Turkey to mitigate Russian dependency, looks for a new alternative bypassing Russia and diversify energy sources. TANAP replacing Nabucco is a good chance for such an initiative yet there are a lot to be done for the realization of the Project.