TOKİ etkisinde kentsel gelişme: 2004-2010 Ankara güneybatı metropoliten plan bölgesi örneği

Abstract

Kentsel alanların yoğun nüfus baskısı altında olmasının yanı sıra kırsal alanlarda kentsel istila ile karşı karşıyadır. Özellikle büyükşehirlerde bu yayılma sonucunda kırsal alanlar hızla kentsel alanlara dönüşmektedir. Tüm bu sürecin planlı ve doğru bir şekilde işleyebilmesi için kentsel büyümenin planlarla sağlanması gerekir. Planlar tek başına kentsel gelişmeyi yönlendiren belgelerken, planlamanın kavramsal çerçevesinde yer alan yasal ve yönetsel çerçeveden bağımsız değerlendirilmeleri mümkün değildir. Bu bağlamda özellikle, 1984'de 3030 sayılı Kanun ile Büyükşehir Belediyesi yönetimi düzenlemesi, yine 1984 yılında kurulan Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığı'nın kurulması, 2985 sayılı Toplu Konut Kanununun çıkarılması, ardından çıkarılan dönüşüm kanunları ve benzeri yasal düzenlemeler planları nasıl yönlendiğinin tartışılması hedeflenmiştir. Bu yasalardan alınan güçle planlara yapılan müdahaleler, kentsel gelişmenin yönlendirilmesi ve kentsel rantın nasıl paylaşıldığı tartışılmıştır. Yasal düzenlemeler, aynı zamanda planlama aktörler arasındaki yetkileri ne şekilde yönlendirdiği de konu bütünlüğünden kopmayacak şekilde değerlendirilmeye çalışılmıştır. Özellikle son yıllarda Toplu Konut İdaresi planlamanın önemli bir aktörü olarak yerel yönetimlerle birlikte yaptığı işbirlikleri ile öne çıkmıştır. Bu bağlamda, Ankara kenti Güneybatı Metropoliten Bölgesi içerisinde yer alan Aşağıyurtçu, Yukarıyurtçu, Balıkuyumcu ve Yapracık bölgeleri planlama çalışmaları tez kapsamında incelenmiştir. Bu bölgelerde yapılan planlar, revizyon planları, açıklama raporları ve açılan davalarla ilgili mahkeme kararları değerlendirilmiştir.