Aralama görmüş genç kızılçam ağaçlandırma alanlarında yangın davranışı

Abstract

Aralama, meşcere yapısı ve yanıcı madde özelliklerini etkileyerek örtü ve tepe yangını potansiyelini değiştirir. Aralama sonrasında meydana gelen değişimin yangın davranışı üzerine etkilerinin belirlenmesi, yangınlarla etkin ve başarılı mücadelenin bir gereğidir. Bu çalışmada, aralamanın yangın davranışı üzerine etkilerini belirlemek amacıyla 76 deneme yangını gerçekleştirilmiştir. Deneme yangınları, 18-20 yaşlarındaki kızılçam (Pinus brutia L.) ağaçlandırma alanlarında, 2004-2007 yılları arasında yaz aylarında gerçekleştirilmiştir. Yangın parselleri 0,1-1,1 ha büyüklüğünde, rüzgâr yönünde 25-120 m eninde değişen boyutlarda, düz arazide (%0 eğim) hazırlanmıştır. Farklı hava hallerinde gerçekleştirilen deneme yangınlarında, yangın yayılma oranı ve yangın hattı şiddeti, sırasıyla 0,93 ile 82,78 m/dk ve 571 ile 27788 kW/m arasında değişiklik göstermiştir. Yangın davranış özellikleri (örn. yanıcı madde tüketimi, yayılma oranı ve yangın hattı şiddeti) ile hava halleri ve yanıcı madde özelliklerinin oldukça kuvvetli bir ilişki göstermiştir. Elde edilen verilere bağlı olarak, yangın davranışını tahmin eden regresyon eşitlikleri geliştirilmiştir. Ayrıca, tepe yangını olma olasılığını tahmin eden bir lojistik regresyon modeli geliştirilmiştir. Analizlerde, rüzgâr hızı ile birlikte rüzgâr hamlesinin yangın yayılma oranı ile ilgili olarak yangın davranışında önemli bir etkisi olduğu görülmüştür. Aralama sonrasında, meşcere yapısı ve yanıcı madde özelliklerinde önemli değişimler meydana geldiği belirlenmiştir. Bu değişimlerin aralama görmüş ve görmemiş meşcerelerde yangın yayılma oranı ve yangın türünde belirgin farklılıklar oluşturduğu anlaşılmıştır. Aralama görmüş parsellerde, alev yüksekliği ile yangın hattı şiddeti arasında kuvvetli bir ilişki olduğu ve rüzgâr hızının yangın şiddeti üzerindeki hâkim etkisinin aralama görmemiş parsellere nazaran oldukça azaldığı belirlenmiştir. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar, aralamanın yangın davranışı üzerine etkilerini anlama, var olan teorik ve deneysel yangın davranış modellerini doğrulanma ve iyileştirme sürecinde uygulayıcılara ve yangın araştırmacılarına oldukça yardımcı olacaktır.