Ağaç serveti envanterinde kullanılan çeşitli örnekleme yöntemlerinin karşılaştırılması

Abstract

Bu çalışmada, ağaç serveti envanterinde kullanılan çeşitli örnekleme yöntemlerinin, tahmin başarıları ve maliyetleri bakımından karşılaştırılması amaçlanmıştır. Çalışma materyali olarak, Burhaniye yöresi eşityaşlı Kızılçam-Karaçam karışık meşcerelerinden alınan 14,40 ha ve Ayancık yöresi değişik yaşlı Göknar-Sarıçam meşcerelerinden alınan 12,00 ha büyüklüğündeki tam alan ölçümü verilerinden yararlanılmıştır. Çalışma kapsamında Basit Rasgele, Sistematik, Tabakalı, Küme, Açısayım ve Altı Ağaç Örneklemesi yöntemleri olmak üzere altı temel örnekleme yöntemi dikkate alınmıştır. Sabit büyüklükte örnek alanlara dayanan yöntemlerde ülkemiz ağaç serveti envanteri uygulamalarında kullanılan üç farklı örnek alan büyüklüğü (400, 600 ve 800 m2) ve değişken büyüklükte örnek alanlara dayanan yöntemlerde ise beş farklı değişkenlik katsayısı kullanılmıştır. Ayrıca, orman envanterinde kullanılan dört farklı örnekleme hatası (%5, %10, %15 ve %20) değeri dikkate alınmıştır. Örnekleme yöntemlerinin, örnek alan büyüklüklerinin (veya değişkenlik katsayılarının) ve örnekleme hatalarının kombine edilmesiyle Kızılçam-Karaçam meşceresi için 223 ve Göknar-Sarıçam meşceresi için 212 olmak üzere toplam 435 adet örnekleme düzeni elde edilmiştir. Örnekleme düzenleri, göğüs yüzeyi tahminindeki başarıları bakımından Mutlak Hata Yüzdesi (%) ölçütüne ve maliyet yönünden de toplam örnekleme maliyetlerine göre karşılaştırılmıştır. Ayrıca, belirli bir örnekleme hatası için en düşük örnekleme maliyetini ve belirli bir envanter bütçesi için en düşük örnekleme hatasını veren iki farklı optimizasyon modeli farklı stratejilere göre çözümlenmiştir. Çalışma sonuçlarına göre ağaç serveti envanterinde, eşityaşlı meşcerelerde Açısayım Örneklemesinin, değişikyaşlı meşcerelerde ise İki Aşamalı Küme Örneklemesinin etkin olduğu belirlenmiştir. Eşityaşlı meşcerelerde 600 m2 veya 800 m2, değişik yaşlı meşcerelerde ise 600 m2 örnek alan büyüklükleri örnekleme maliyeti yönünden etkin bulunmuştur. Çalışma kapsamında elde edilen sonuçların geçerliliği Orman Genel Müdürlüğü arşivinden sağlanan veriler yardımıyla incelenmiş ve bu sonuçların uygun olduğu belirlenmiştir. Çalışmada ayrıca, örnek alanlardaki çap ölçüm süresinin hesaplanmasında kullanılabilecek eşitlikler geliştirilmiştir.