Yanıcı madde tipleri ve yangın davranışına bağlı yangın potansiyelinin belirlenmesi ve haritalanması

Abstract

Bu çalışmada, 1) normal kapalı kızılcam meşçerelerinde yanıcı madde miktarı belirlenmiş, 2) yamçı madde özelliklerine bağlı olarak geliştirilen yanıcı madde model (tip)leri Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak haritalanmış, ve 3) genç karaçam meşçerelerinde deneme yangınları yapılarak yangın davranışı ortaya konulmuştur. Belirtilen bu üç çalışmada elde edilen veriler kullanılarak; karaçam ve kızılcam meşçerelerinde yanıcı madde, hava halleri ve topografyaya göre yangın davranış özelliklerini ortaya koyan örnek iki çalışma verilmiştir. Yanıcı madde miktarının belirlenmesinde tepe boyu, tepe çapı ve göğüs yüksekliği çapı en belirleyici değişkenler olmuştur. Geliştirilen regresyon modelleriyle benzer yanıcı madde özelliklerine alanlarda yanıcı madde miktarı kolaylıkla tahmin edilebilmektedir. Regresyon modelleri sonuçları ve meşçere özelliklerine göre yanıcı madde tipleri belirlenerek, CBS yardımıyla yanıcı madde tipleri haritaları oluşturulmuş ve böylece, yangın tehlikesi ve yangın potansiyeli ortaya konulmuştur. Yanıcı madde tiplerinin belirlenmesinde genel ve özel olarak iki ayrı sınıflandırma yapılmıştır. Arazi yapısının çok fazla değişiklik göstermediği ve benzer yanıcı madde özelliklerine sahip alanlarda genel sınıflandırmanın kullanılabileceği, ancak kırıklı, parçalı alanlarda ise detaylı sınıflandırmanın gerekliliği ortaya çıkmıştır. Genç karaçam meşçerelerinde değişik meteorolojik koşullar altında deneme yangınları yapılarak bu yangınların davranışları belirlenmiştir. Genç karaçam yanıcı madde tipinde yangın davranışını tahmin etmek için modeller geliştirilmiştir. Geliştirilen modeller çalışmanın yapıldığı durumlarda geçerlidir. Yangın yayılma oranımn büyük oranda rüzgarla, yanıcı madde tüketiminin ölü örtü nem içeriği, kapalılık ve canlı yanıcı madde miktarı ile ve yangın şiddetinin ise rüzgar, ölü örtü nem içeriği, kapalılık ve toplam yanıcı madde miktarı ile ilişkili olduğu görülmüştür. Sonuç olarak; yanıcı madde miktarı, yanıcı madde modelleri ve yangın davranışı ile ilgili elde edilen veriler ve diğer çalışmaların sonuçları, CBS içerisinde kullanılarak kızılcam ve karaçama ait değişik tneşecre tiplerinde yangın davranışları ortaya konulmuş ve yangın amenajmanı açısından analiz edilerek alternatif çözüm önerileri sunulmuştur.