Adi gürgen (Carpinus betulus L.) populasyonlarında çimlenme özelliklerinin ve bazı morfolojik karakterlerin belirlenmesi

Abstract

Çalışma kapsamında, Türkiye'de doğal yayılış gösteren Adi Gürgen'de (Carpinus betulus L.) tohum, yaprak ve çimlenme özellikleri incelenmiştir. Tohum ve yaprak materyali Trabzon-Maçka, Trabzon-Çaykara, Rize-Çamlıhemşin ve Giresun-Espiye havzalarından alınan farklı yükseltideki populasyonlardan elde edilmiştir. Farklı tohum toplama zamanı ve çimlenme öncesi ön işlemlerin çimlenme yüzdesine etkisi incelenerek, bunun populasyonlara (havzaya bağlı yükselti vb. gibi farklılıklara) göre nasıl değiştiği ortaya koyulmuştur. Toplanan tohum ve yapraklarda, tohum boyu, tohum eni, tohum genişliği, 1000 tane ağırlığı, tohum doluluk oranı, yaprak boyu, yaprak eni, yaprak alanı ve spesifik yaprak alanı her bir populasyon ve populasyon içi ağaçlara ilişkin olarak belirlenmiştir. Yapılan çalışma sonuçlarında, en yüksek çimlenme yüzdesi GA3 ön işlemlerinde gerçekleşirken, tohum toplama zamanı bakımından en fazla çimlenmeler Eylül ayı ortasında toplanan tohumlarda gerçekleşmiştir. Ayrıca 90?C?de uygulanan sıcak su işleminin Adi Gürgen tohumlarına zarar vermiş olabileceği anlaşılmış ve populasyonların hiçbirinde çimlenme gözlemlenmediği belirlenmiştir. Elde edilen verilerle, SPSS istatistik programı ile varyans analizi yapılarak, gerek populasyonlar ve ön işlemlere ait çimlenme yüzdeleri gerekse tohum ve yaprağa ilişkin ölçülen karakterler bakımından populasyonlar içinde ve arasında morfogenetik varyasyonlar belirlenmiştir.