Yalnızçam ormanlarının ekosistem tabanlı çok amaçlı planlanması ve orman dinamiğinin ekonomik ve idare süreleri açısından değerlendirilmesi

Abstract

Ekosistem tabanlı çok amaçlı planlama (ETÇAP) yaklaşımı çerçevesinde ülke ormanlarının amenajman planlama sistemi de bir değişim sürecine girmiştir. Bu süreçte, ?en yüksek odun hasılatı? odaklı standart işletme amacı ile planlamanın başarısını ortaya koyan idare süresinin belirlenme kriterinin yetersiz olduğu anlaşılmaktadır. Bu değişime ışık tutmak amacıyla hazırlanan bu tez çalışmasında farklı idare sürelerinin; elde edilen odun hasılatı, su ve net karbon birikimi gibi farklı işletme amaçlarının hem miktar hem de net bugünkü değerleri üzerindeki etkileri incelenmiştir. Hazırlanan bu tez çalışmasında, araştırma alanı olarak seçilen Erzurum OBM, Göle Orman İşletme Müdürlüğü, Yalnızçam Planlama Biriminin çalışmaya kaynak oluşturacak tüm verileri BTC projesi kapsamında elde edilmiştir. ETÇAP planlama yaklaşımı çerçevesinde doğrusal programlama tekniği kullanılarak idare sürelerinin farklı işletme amaçları ve plan kısıtlarına göre duyarlılığı araştırılmıştır. Bu bağlamda, üretim ağırlıklı alanlarda 80, 90, 100, 110 ve 120 yıllık idare süreleri denenirken, koruma ağırlıklı alanlarda 180 ve 200 yıllık idare süreleri denenmiştir. Her bir idare süresi için, eta seyir politikalarından periyotlara göre eşit alan kısıtı, periyotlara göre %10 değişen eta seyir kısıtı ve eşik düzeydeki net karbon birikimi gibi kısıtlayıcı koşullar ile amaç fonksiyonlarına göre değişen 16 farklı planlama stratejisi geliştirilmiştir. Geliştirilen modeller LİNDO paket programı ile çözülmüştür. Her bir idare süresinin başarısı, 100 yıllık plan yörüngesi ve 10'ar yıllık periyotlar halinde incelenmiştir. Sonuçta, aynı amaç ve kısıtlar söz konusu iken farklı idare sürelerinde farklı amaç değerlerinin oluştuğu ve idare sürelerinin uzaması halinde elde edilen eta ve NBD' lerin genelde azaldığı görülmüştür. Benzer şekilde su üretimi ile açık alanlarının önemli derecede etkileşimi nedeniyle, farklı idare sürelerindeki su üretim değerlerinin belirli bir trend izlemediği ve planlarda ekonomik değerler amaçlandığında optimal idare sürelerinde farklılık olduğu ortaya çıkmıştır. Burada, en iyi ''çıktı''yı arzulanan işletme amacı ile bağlayıcı kısıtlayıcıların belirlediği ortaya çıkmıştır.