Toprak koruma ve odun üretimi fonksiyonlarının doğrusal programlama ile modellenmesi (Karanlıkdere Planlama Birimi örneği)

Abstract

Orman ekosisteminin devamlılığını, sağlığını ve stabiiitesîni sağlamak kaydıyla, toplumun ormanlardan olan tüm ihtiyaçlarını en uygun şekilde karşılamak ve ormanın zaman ve mekan içerisinde kontrol altına alınmasını sağlamak orman amenajmanının özünü oluşturmaktadır. Klasik formüler yaklaşımla hazırlanan orman amenajman planlan, orman ekosisteminin dinamiğini ortaya koyamamakta, çok amaçlı planlamaya cevap verememekte, ayrıca alternatifler ve optimal çözümler sunamamaktadır. Belirtilen sorunlara çözüm sunmak amacıyla hazırlanan bu çalışmada, çalışma alanı olarak seçilen Gümüşhane Karanlıkdere planlama birimi için, ormanların topluma sunmuş olduğu başlıca orman fonksiyonlarından, toprak koruma ve odun üretimi esas alınmış ve bu değerler sayısal olarak ortaya konmuştur. Toprak koruma ve odun üretimi içerikli çok amaçlı planlama yaklaşımı baz alınarak, söz konusu araştırma alanında faydalanmanın düzenlenmesi doğrusal programlama ile modellenmiş ve LINDO yazılımı ile çözülmüştür. Çalışmada, plan yörüngesi 100 yıl alınarak stratejik bir karar verme modeli geliştirilmiştir. Odun üretimi ve odun üretiminden elde edilen Net Bugünkü Değerin (NBD) eniyilenmesi, toprak kaybı ve toprak kaybı ile oluşan NBD'nin minimize edilmesini amaçlayan toplam 12 adet alternatif planlama stratejileri geliştirilmiştir. Planlama birimi bütün olarak ele alınmış, ana öğe olarak meşcere tipi yerine meşcereler esas alınarak, meşcerelerin kısmi konumsal özellikleri planlamaya dahil edilmiştir. Farklı gelişme çağlarında ve yetişme ortamlarında bulunan çok sayıdaki meşcere tiplerinin oluşturduğu orman alanının zamana göre çeşitli özeliklerinin değişimi (orman dinamiği) model çıktıları yardımıyla kavranmaya çalışılmıştır. Orman işletmelerinin uzun süreli ve çok amaçlı olarak planlanmasında, artık sayısal verileri temel alan yöneylem araştırması yöntemleri kullamlmaîıdır. Çok amaçlı stratejik bir planlama ile ulusal ormancılık amaçlarına ulaşmak, gelecek nesillerin ihtiyaç duyacağı mal ve hizmetleri sürekli üretmek mümkün olacaktır.