Taşönü Kalker Ocağı'ndaki (Trabzon) kaya şevleri duraylılığının olasılık yöntemle analizi ve kazılabilirlik

Abstract

Bu çalışmada, Taşönü kalker ocağındaki (Araklı-Trabzon) heyelanlar sonucu oluşmuş şevlerin duraylılığı olasılık yöntemle incelenmiştir. Taşönü ocağı Geç Kampaniyen-Paleosen yaşlı Kireçhane Formasyonuna ait değişik fasiyesteki kireçtaşlarında açılmıştır. Bu ocakta 2005 ve 2006 yıllarında meydana gelen büyük hacimli düzlemsel kaymalar nedeniyle üretim çok büyük oranda azalmış, işletme açısından hukuksal sorunlar ortaya çıkmıştır. Heyelanlardan önce Aşkale Trabzon Çimento Fabrikasının hammadde ihtiyacının büyük kısmı bu ocaktan karşılanmıştır.Geriye yönelik analiz sonucunda kırmızı renkli karbonatlı tüflerin ayrışmasıyla oluşmuş killi seviyelerinden geçen kayma yüzeylerinin sürtünme açısının 9-16o, kohezyonun 10-60 kPa arasında değiştiği belirlenmiştir.Monte Carlo benzeşim tekniği esas alınarak duraylı ve duraysız şevlerin analizi yapılarak kabul edilebilir yenilme olasılığı (Pf %)ve güvenilirlik indeksi ( ? )değerleri elde edilmiştir. Bu analizlere göre Pf?%10 ve ? ?1.3 ise şev duraylıdırHeyelanlar sonucu oluşmuş şevden arkasındaki yamaçlarda gerilme çatlakları gelişmiştir. Bu şevlerin yamaçların duraylılığı Monte Carlo metodu ile analiz yapılmış ve duraysız oldukları belirlenmiştir. Ayrıca, bu şevlerde su etkisi ortadan kaldırılmış olsa da yenilmelerin meydana gelebilir.Taşönü kalker ocağında, heyelanla oluşmuş şevlerdeki gerilme çatlaklarına acil olarak hareket izleme sistemi kurulmalıdır. Bu çalışmada ayrıca, ocakta yüzeylenen değişik fasiyeste gelişmiş kayaçlar 1/1000 ölçeğinde haritalanmış, bu haritadaki her birim mühendislik davranışı açısından homojen bölgelere ayrılmıştır. Bu jeoteknik birimlerin süreksizlik özellikleri ölçülmüş ve kazılabilirlik değerlendirmesinin Kazılabilirlik İndeksi ile yapılabileceği belirlenmiştir. Ayrıca, heyelan alanın kuzeyindeki yamaçların tasarımı yapılmıştır. Önerilen tasarım profillerinde genel şev eğiminin 30-35 derece basamak yüksekliğin 6-9 m, basamak genişliğinin 8-10 m arasında değişmektedir.