Miyosen yaşlı Himmetoğlu kömürlerinin organik jeokimyasal özellikleri

Abstract

Bu çalışmada Bolu İli'nin güneybatısındaki Göynük ilçesine bağlı Himmetoğlu yöresindeki kömürlerinin organik jeokimyasal özellikleri incelenmiştir. Himmetoğlu kömür ve killi kömürlerinin içerdikleri toplam organik karbon miktarı (TOK) %17.42-55.59 aralığında değişmektedir. Genel olarak düşük Hidrojen indeksi (ortalama 134 mgHC/gTOK) ve yüksek Oksijen İndeksi (ortalama 78 mgCO2/gTOK) değerine sahip kömürlerin organik maddenin tipi, olgunluğu, hidrokarbon potansiyeli ve çökelme ortamının koşulları irdelenmiştir. Kerojen tipinin baskın olarak karasal bitki kökenli Tip III ve daha az oranda Tip II olduğu belirlenmiştir. Piroliz ve GC analizlerinden elde edilen 424-440°C aralığındaki Tmax, 0.01-0.03 arasındaki üretim indeksi değeri, 1'den çok yüksek CPI değerlerleri ve biyomarker bölgesindeki yüksek pik konsantrasyonları kömürlere ait organik maddelerin olgunlaşmadığını göstermektedir. TAR, ACL, Paq, Pwax, C23/C25, C23/C29 değerlerine göre, istifin ilk 8.5 metrelik kesiminde HK-4, HK-11, HK-16 örneklerinin kuru ve soğuk iklim koşullarının hakim olduğu bataklık ortamında çökeldiği, 8.5 metreden sonra su seviyesinin zaman içerisinde değişkenlik gösterdiği, yükselip tekrar düştüğü belirlenmiştir. Sapropelik karaktere sahip GH-12 örneğinin alındığı seviyenin çökeldiği dönemde ise iklimin yağışlı olduğu ve buna bağlı olarak ortamın su altında kaldığı yorumlanmıştır. Pr/Ph oranları HK-4, HK-11, GH-12 örnekleri için sırasıyla 0.90, 0.00, 0.58 olup, anoksik ortamı işaret etmektedir.