Doğu karadeniz dağ kuşağı güney kesiminde yüzeyleyen tersiyer yaşlı bazaltik dayk ve sillerin yerleşim mekanizması, petrojenezi ve jeodinamik ortamı

Abstract

Bu çalışma; Gümüşhane ili, Şiran İlçesi'nin hemen doğusunda yer alan Karaşeyh Mahallesi ve civarındaki Eosen yaşlı sedimanter istif içinde dayklar ve sil olarak bulunan bazaltik andezitlerin petrojenezi, yerleşim zamanı ve jeodinamik ortamına odaklanır ve bölgenin jeodinamik gelişimi ile ilgili problemin çözümüne katkı koymayı amaçlar. Daykların uzunlukları 2 km ile 6 km arasında değişmekte olup, uzanımları (K20D) bölgede Eosen yaşlı birimlerin şiddetli bir şekilde kıvrımlanmasına neden olan ana basınç gerilmesine paralel olarak gelişen ekstansiyon kırıkları içerisine yerleşmiş olduklarını gösterir. Kayaçlar başlıca plajiyoklas ve klinopiroksen, nadiren olivin içermektedir. Klorit, epidot, kalsit ve serizit alterasyon ürünü, apatit ve zirkon ise aksesuar mineral olarak bulunur. Ana-iz-nadir toprak element konsantrasyonları çalışılan kayaçların bileşimde bazaltik andezit ve kalk-alkali karakterde olduğunu gösterir. İlksel mantoya ve kondirite göre normalleştirilmiş iz ve nadir toprak element dağılım diyagramlarında, bazaltik andezitler yitim ilişkili proseslerin gelişimlerinde önemli bir rol oynadığını gösteren; yüksek çekim alanlı elementlere göre büyük iyon yarıçaplı elementlerce ve ağır nadir toprak elementlere göre de hafif nadir toprak elementlerce belirgin bir zenginleşme ve ayrıca negatif Nb, Ta, Ti ve pozitif Pb anomalileri göstermesi ile tipiktir. Bütün jeolojik ve jeokimyasal veriler düşünüldüğünde, çalışılan bazaltik andezitleri oluşturan magmaların, Doğu Karadeniz Dağ Kuşağı'nın yay gerisi bölgesinde, yitim ilişkili akışkanlarca zenginleştirilmiş kıta altı manto kaynağından türemiş olduklarını söyleyebiliriz.