Artvin ve Borçka (KD-Türkiye) çevresindeki geç kretase volkanitlerinin petrolojisi

Abstract

ARTVİN VE BORÇKA (KD-TÜRKİYE) ÇEVRESİNDEKİ GEÇ KRETASE VOLKANİTLERİNİN PETROLOJİSİ Rasim BAŞER Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Faruk AYDİN 2016, 110 Sayfa, 9 Ek Sayfa Bu çalışmada, Artvin ve Borçka çevresinde yer alan (KD Türkiye) Geç Kretase yaşlı volkanitlerin ana ve iz element içerikleri, U-Pb zirkon yaşları ve Sr-Nd-Pb izotop verileri sunulmuş ve bunların gelişim süreçleri ve kökenleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu volkanitler, Geç Mesozoyik-Erken Tersiyer sürecinde denizaltı ortamlarda oluşan Çatak, Kızılkaya, Çağlayan, Tirebolu ve Cankurtaran formasyonları içinde, birbirini takip eden mafik ve felsik ürünler şeklinde gözlenirler. Mafik kayaçlar (bazaltik-andezitik) Pl± Kpir±Fe-Ti oksitten oluşan bir mineral birlikteliğine sahipken, felsik olanlarda (dasitikriyolitik) Kuvars+Pl±Fe-Ti oksit bulunur. Çatak ve Kızılkaya formasyonlarına ait iki adet felsik kayaçtan elde edilen U-Pb zirkon yaşları sırasıyla 86.5±1 ve 83.5±1.2 My aralığındadır. İnceleme konusu mafik ve felsik volkanitler çoğunlukla toleyitikten kalk alkaliye değişen geçişli jeokimyasal karaktere sahiptirler ve tipik yay jeokimyasına işaret ederler. Volkanitler okyanus ortası sırtı bazaltlarına ve kondirite normalize edilmiş değişim diyagramları büyük iyon yarıçaplı ve hafif lantan grubu elementler bakımından zenginleşme, Nb ve Ti bakımından negatif anomaliler gösterirler. Özellikle felsik kayaçlarda Pl-ayrımlaşmasına işaret eden belirgin negatif Eu anomalisi gözlenir. Sr-Nd-Pb izotopik bileşimleri, mafik ve felsik volkanitlerin hem kendi içinde hem de bölgedeki aynı yaşlı ve yitim ilişkili, I tip kalk alkalen granitoyidlerle önemli farklılıklar göstermektedir. Mafik kayaçlar için, tüketilmiş ve sonrasında metazomatizmaya uğramış bir manto, felsik kayaçlar için ise asimilasyon ve fraksiyonel kristallenme sürecine maruz kalmış mantove/ veya alt kabuk-ilişkili mafik-ortaç ergiyikler kaynak olarak düşünülmektedir.