Kızılyüksek (Adana, Güney Türkiye) ofiyolitik kromititlerin petrolojisi

Abstract

Güney Türkiye'de yüzeylenen Pozantı‒Karsantı ofiyoliti, genellikle ofiyolitik istifin manto kesimlerinde ve manto‒kabuk geçiş zonuna yakın kesimlerde ekonomik anlamda önemli kromit yatakları içermektedir. Kromititlere ait kromit kristalleri, yüksek Cr# [100×Cr/(Cr+Al)=67‒81] ve 53‒72 arasında değişen Mg# [100×Mg/(Mg+Fe2+)] değerleri ile temsil edilmektedir. Kromititler, 32‒162 ppb arasında değişen ve ortalama 91 ppb gibi düşük toplam plâtin grubu element (PGE) içeriklerine sahiptir. Laurit mineralleri incelenen kromitit örneklerinde en bol bulunan plâtin grubu mineraller (PGM) olup, 72‒97 arasında değişen Ru# [100×Ru/(Ru+Os)] değerlerine sahiptir. Laurit minerallerine ek olarak osmiyum, iridyum ve sperillit kromit kristallerinde birincil kapanımlar hâlinde bulunur. Osmiyum, iridyum ve Ru'ca zengin lauritlerin varlığı, kromit kristallenmesinin kısmen yüksek sıcaklık (1100‒1300 oC) ve düşük ƒ(S2) (-1 ilâ -3 arasında) koşullarında gerçekleştiğini göstermektedir. Kızılyüksek kromititlerine ait kromit kristallerinin yüksek Cr# ve düşük Ti içerikli olması, ayrıca kromit kristallerinin bünyesinde düşük Ti içerikli amfibol kapanımlarının varlığı, söz konusu kromititlerinin oluşum ortamının yitim zonu, kromtitleri oluşturan ergiyiğin boninitik karakterli olduğuna işaret etmektedir. Ayrıca Kızılyüksek kromititlerinin PGE jeokimyası ve PGM mineraloji söz konusu kromititleri kristallendiren boninitik ergiyiğin farklılaştığını göstermektedir.