Güneydoğu (GD) Karadeniz sahil kesiminin (Trabzon yöresi) denizel taraçaları ve aktif tektoniği

Abstract

Uydu görüntüleri, hava fotoğrafları, jeolojik ve jeofiziksel kayıtlardan elde edilen veriler Trabzon yöresinde, Kuzey Anadolu Fayı (KAF), Kuzeydoğu Anadolu Fayı (KDAF) ve Kelkit Fayı'na paralellik gösteren kuzeybatı-güneydoğu (KB-GD), kuzeydoğugüneybatı (KD-GB) ve doğu-batı (D-B) doğrultulu üç ana kırık sisteminin var olduğunu göstermektedir. Güncel sismik verilere göre her üç doğrultudaki fay da aktif özellik göstermektedir. Trabzon Sahil Kesiminin Fay Sistemi'ni olusturan KB-GD doğrultulu Yenimahalle, Faroz fayları ile KD-GB doğrultulu Boztepe, Erdoğdu ve Fatih fayları Kuvaterner yaslı denizel taraçaları kesmekte ve yüzeye çıkarmaktadırlar. Bu aktif fayların hareket miktarlarını çıkarabilmek için Trabzon sahilinde yer alan yedi farklı denizel taraçanın arazi etütü, fotojeolojik yorumlamaları ve jeokronolojik ölçümleri gerçeklestirilmistir. Elde edilen verilere göre, yükseklikleri 1-3 m ile 4-300 m arasında değisen Holosen ve Kuvaterner yaslı denizel taraçaların olusumunda bölgesel ölçekli yükselme ve çökme, buzularası deniz seviyesi değisiklikleri ve yersel fay hareketleri etkili olmustur. Yükseklikleri 1-3 m (H), 4-14 m (T-1), 22-34 m (T-2) , 60-80 m (T-3) arasında değisen denizel taraçalardan toplanan mollusk fosillerinden ESR (Elektron Spin Rezonans) yöntemi ile yaslandırma yapılmıstır. ESR sonuçları, H, T-1, T-2 ve T-3 taraçalarının yaslarını sırasıyla, 5.141 ± 0.294, 124.8±26.0, 292.5±49.8 ve 407.998 ± 67.475 bin yıl olarak göstermistir.. Bu taraçalar sırasıyla eski deniz seviyesi kayıtlarını veren denizel izotop evrelerinden (MIS) 1, 5e, 9 ve 11 ile korele edilmektedir. Yeni ESR sonuçları, Doğu Karadeniz Havzası'nın yıllık sübsidans miktarı ve Karadeniz'de son 7150 yıl önce meydana gelen ani sel olayı düsünüldüğünde, Holosen ve Pleyistosen yaslı denizel taraçaların ana yükselme oranları 0.5 ile 1.4 mm/yıl arasında değismektedir. KAF'ın hareket miktarı 16-25 mm/yıl, DAF'ın hareket miktarı 9 mm/yıl iken Trabzon Sahil Kesiminin Fay Sistemi'ni olusturan fayların hareket miktarları 0.5-1.4 mm/yıl'dır. Bu ana yükselme oranlarının bir sonucu olarak M=7 büyüklüğündeki bir depremin tekrarlanma süresi birkaç bin yıl içinde olabileceği tahmin edilmektedir