Şebinkarahisar (Giresun) ve çevresinin kitle hareketleri açısından incelenmesi

Abstract

inceleme alanı Doğu Pontidlerin Güney Zonu ' nda yer alır. Çalışma alanı Şebinkarahisar ve yakın çevresinde yaklaşık 25 km2'lik alanı kapsar. İnceleme alanına ulaşım Giresun-Sebinkarahisar ve Şebinkarahisar Suşehri Karayolları ile sağlanmaktadır. İnceleme alanında en yaşlı birim bazik volkanillerdir, Bazalt, bazaltik breş ve tüflerden oluşan birim Eosen yaşlıdır. Bazik volkanitlerin üzerinde literatürde Alacalı jipsli seriler olarak bilinen ve kil, kiltaşı, kumtaşı, konglomera, kireçtaşı ve marnın ardalanmasından oluşan birim gelmektedir. Lagüner Alacalı jipsli seri üzerinde yer yer Miyosen yaşlı kireçtaşları uyumlu olarak, bazen de Pliyosen konglomeraları uyumsuz olarak gelmektedir. Bazik volkaniklerde hakim çatlakların doğrultuları K'45B, K58 D olup eğimleri ise sırasıyla 79GB, 80GD' dir. Çatlaklar yaklaşık D-B doğrultusundaki basınç kuvvetiyle oluşmuşlardır. Şebinkarahisar ve yakın çevresindeki kitle hareketleri geniş yayıl ima sahip Alacalı Jipsi i serilerde ve Eosen yaşlı basik volkaniklerde meydana gelmektedir. Heyelanlar Alacalı jipsli serilerin sert çatlaklı killerinde ve ayrışmış seviyelerinde meydana gelmektedir. Heyelanların kayma yüzeyinin şekli ve derinliği ayrışma ve Alacalı jipsli serilerin tabakalı yapısı tarafından belirlenmektedir. Heyelanlarda kayma yüzeyi şekli çoğunlukla dalgalanmalı düzlem şeklinde olup derinliği ise 8 i I e 20 m arasında değişmektedir. Heyelanlar genel sınıflamada yanal yayılma " grubunda, 'âkempton ve Hudchinson sınıflanışına göre " çoklu düzlemsel kayma " ve " dilim şeklinde kayma " grubuna dahildirler. Alacalı jipsli serilerin oluşturduğu, hareket etmiş (veya hareket etmesi olası) yamaçların denge analizleri Sadeleştirilmiş Bishop, Janbu, İsveç Dilim ve Sonsuz yamaç yöntemleri ile yapılmıştır. Duraylık analizleri sonucunda hareket etmiş yamaçlarda, hareket eden malzemenin içinde dilim şeklinde kaymalar (kayma kamalarının hareketi gelişebeceği belirlenmiştir. Dilim şeklindeki kaymalar için yaklaşık denge analizlerini yapan çizelgeler hazırlanmıştır. Sonsuz yamaç yaklaşımıyla duraylık analizlerinin yapılabilmesi için abaklar geliştirilmiştir.Heyelanları meydana getiren en önemli faktörler Alacalı jipsli serilerin jeolojik özellikleridir. Sert, çatlaklı aşırı konsolide killerin kohezyonunun en büyük değerden kalıcı delere düşmesi, özlülük direnci yüksek olan bu killerin suda kolayca dağılmaları heyelanların en önemli nedenleridir. Alacalı jipsi 1 serilerin kumtaşları ve konglomeralarının suda kolayca ayrışmaları, killerin likit limitlerinin düşük olması, kanalizasyon şebekesi olmadığından dışarıya boşaltılan atık sular, sulamanın toprakta açılan hendekler şeklinde yapılması ve yamaç eğimlerinin düşük olması nedeniyle yağışlar ve karların erimesiyle oluşan suların zemine kolayca sızabilmeleri ve yörenin iklimsel özellikleri heyelanların meydana gelmesinde önemli rol oynamaktadırlar. inceleme alanındaki heyelanların önlenmesi ve heyelan alanlarının kullanılabilir duruma getirilmesi için aktif ve potansiyel heyelan sahaları yer üstü ve yer altı sularından arındırılmalı, tarım yapılmayan sahalar ağaçlandırılmalı, heyelan alanları düzeltilmeli, çatlaklar tıkanma] ı, su ve kanalizasyon şebekesi yapılmalıdır. Bazik volkaniklerin oluşturduğu yamaçlarda kamasal kayma, düzlemsel kayma ve kaya düşmesi şeklinde gelişen hareketlerin meydana getirebileceği zararların önlenmesinde en ekonomik ve en güvenli yol yerleşimin bu yamaçlardan güvenli uzaklıkta yapılmasıdır.