Coğrafi bilgi sistemleri teknolojileri kullanılarak gelevera deresi taşkın tehlike alanlarının belirlenmesi

Abstract

Akarsu taşkınları ülkemizde sıklıkla görülen doğal afetlerden biridir. Türkiye'de doğal afetler arasında oluşturduğu zarar açısından depremlerden sonra gelen su taşkınları, hem can kayıpları hem de ekonomik kayıplara neden olması açısından önem oluşturmaktadır. Taşkınlar sadece iklim ve topografyaya bağlı olmayıp, insanoğlunun doğaya yaptığı müdahalelerden de etkilenmektedir. Özellikle dere yataklarına yapılan müdahaleler ve havza sınırları içerisinde yapılan çalışmalarda gerekli hassasiyetin gösterilmemesi taşkın risklerini arttırmaktadır. Taşkınların önceden modellenebilir olması ve etki alanlarının tanımlanması yoluyla can ve mal kaybı en aza indirilerek taşkının olumsuzluklarının önüne geçilmesi planlanmaktadır. Bu kapsamda akarsular için taşkın tehlike modellerinin ve haritalandırma çalışmalarının gerçekleştirilme ihtiyacı bulunmaktadır. Bu çalışmada akarsu taşkınlarının modellenmesi yoluyla olası taşkınların etki alanı içerisinde kalan kısımlarda meydana gelebilecek zararın tahmin edilmesi amaçlanmaktadır. Çalışma alanı olarak Giresun ili Espiye ilçesi Gelevera Deresi seçilmiştir. Bu bölgenin seçilmesinin sebebi istatistiklere göre yağmur yağış oranının fazla olması ve bölgenin çok eğimli olmasıdır. Öncelikle Gelevera Deresi'nde taşkına etki eden faktörler belirlenmiş, bu faktörlere ait konumsal veriler toparlanarak bir coğrafi veri tabanında bütünleştirilmiştir. Bu çalışmada risk alanlarının önceden belirlenebilmesi için Coğrafi Bilgi Sistemleri(CBS) aracılığıyla sayısal yükseklik modeli oluşturulmuş HEC-RAS yazılımıyla da Gelevera Deresinin rejim analizleri ile bölgenin hangi alanlarının taşkın riski altında olduğu tespit edilmiştir. CBS teknolojisi aracılığıyla Gelevera Deresi boyunca olabilecek bir taşkının etki alanının konumsal olarak modellenmesi gerçekleştirilerek, olası bir taşkın durumunda bölgenin nasıl etkileneceği hususunda konumsal analizler ile tahmini zararlar tespit edilmeye çalışılmıştır.