Akarsu vadileri boyunca çevresel kirleticilerin coğrafi bilgi sistemleri ile analizi: Trabzon ili örneği

Abstract

Çevre sorunları günümüzün en önemli toplumsal problemlerinden birisi niteliğindedir. Sanayileşme, nüfus ve bazı işletmelerin hızlı bir oranda artmasından kaynaklı doğal çevre, günden güne kirlilik riski altına girmektedir. Özellikle de endüstrinin, tarım alanlarının, yerleşim alanlarının ve işletmelerin yoğun halde bulunduğu akarsu vadileri boyunca kirlilik riski daha fazla ve yoğun halde bulunmaktadır. Dolayısıyla akarsu yatakları boyunca kirlilik yükü daha fazla olmaktadır. Oluşan bu noktasal kaynaklı kirlilik yükleri, akarsu boyunca birikimli olarak kirliliği, akarsuyun kavuştuğu deniz ya da göl gibi su kaynaklarına kadar taşımaktadır. Bu da doğal çevre olarak bilinen ekosistem içerisinde çevresel kirliliğin yayılımına neden olmaktadır. Çevresel kirliliğin yayılmasıyla birlikte vadiler, gözle görülür derecede kirlilik riski altında kalmaktadır. Bu nedenle kirlilik riski altındaki alanların tespit edilmesi gerekmektedir. Kirlilik riski altında olan bölgelere yönelik uygulamalarda Coğrafi bilgi sistemleri(CBS) en etkili kullanılan yöntemlerden birisidir. Bu çalışmada, CBS kullanılarak, Trabzon il sınırları içinde kalan belirlenen Değirmendere, Yomra, Of/Solaklı ve Akçaabat/Düzköy vadilerinde, yoğun çevresel kirlilik risk altında olan alanların belirlenmesi tasarımı yapılacaktır. Öncelikle bu dört vadide çevresel kirliliğe neden olan kirletici etmenler belirlenecektir. Çevresel kirletici etmenlerin vadiyi etkileme ağırlıkları anket ile tespit edilecektir. Anket sonucu elde edilen ağırlıklar Analitik Hiyerarşi Yöntemi ile analiz edilecektir. Elde edilen ağırlık değerliyle birlikte CBS teknikleri kullanılarak vadilere ait kirlilik riski olan bölgeler tespit edilecek ve haritalarla birlikte sunulacaktır. Üretilen yoğunluk haritaları Havza Koruma Eylem Planlarına altlık teşkil edecek nitelik taşıyabilecektir.