Türkiye doğal Vaccinium L. (Ericaceae) taksonlarının karşılaştırmalı biyosistematik özellikleri

Abstract

Bu çalışmada ülkemizde doğal olarak yayılış gösteren Vaccinium L. cinsine ait V. arctostaphylos L., V. myrtillus L., V. uliginosum L. ve V. vitis-idaea L. taksonları, morfolojik, yaprak ve tohum mikromorfolojisi ile palinolojik ve moleküler (ITS, trnLF ve rbcL) özellikleri ilk kez kapsamlı olarak incelenmiştir. Taksonların yaprak, çiçek, meyve ve tohumlarına ait biyosistematik özellikleri değerlendirilerek genişletilmiş betimleri hazırlanmış ve ayrıca işlevsel bir göndermeli teşhis anahtarı oluşturulmuştur. İncelenen taksonlardan V. arctostaphylos yaprak üst yüzeyinin lifsi-yivcikli (fibros-striat); V. myrtillus ve V. uliginosum'un çiğnenmiş (ruminat); V. vitis-idaea'nın tümsek-kabarcıklı (konkav-pustulat) olduğu, İkincil damarların oluşturduğu odacık sayısının V. arctostaphylos'ta 16-18, V. myrtillus'ta 10-14, V. uliginosum'da ve V. vitis-idaea'da 6-8 olduğu bulunmuştur. Ayrıca V. arctostaphylos polenleri siğilli (verrukat) yüzeye sahip iken diğer taksonlarda kırışık (rugos), tohum şeklinin üçgenimsi, beşgenimsi veya eliptik iken V. myrtillus'ta böbreksi (reniform) veya hilalsi (lunat), V. uliginosum'da hilalsi, V. vitis-idaea'da oraksı (falkat) olduğu tespit edilmiştir. 29 morfolojik ve 11 palinolojik karakter üzerinden gerçekleştirilen nümerik analizler morfolojik karakterlerden yaprak boyu, yaprak eni ve diş sayısının, palinolojik karakterlerden ise tetrad eksen, ekvatoral eksen ve polar uzunluğun ayırt edici olduğu bulunmuştur. ITS ve trnLF gen bölgesine ait verilerin incelenen türleri ayırmada etkili olduğu ancak rbcL bölgesinie ait verilerin ise incelenen taksonları ayırmada yeterli veri sağlamadığı ayrıca elde edilen sonuçların literatürle uyumlu olduğu tespit edilmiştir.